آرشیو شنبه ۱۵ دی ۱۳۹۷، شماره ۴۲۷۴
سیاست نامه
۱۵

کتابخانه

هگل به روایت آدورنو

تئودور آدورنو در 14 نوامبر 1956، به مناسبت صدوبیست وپنجمین سالمرگ هگل، در دانشگاه آزاد برلین سخنرانی ای ایراد کرد که بنا بود به ابعاد و سویه های فکری هگل اختصاص داشته باشد. در همان ایام همین مباحث و دیگر مسائل و موضوعات را به نحوی مبسوط تر در قالب درسگفتاری رادیویی مطرح کرد. از آنجا که مباحث سخنرانی دانشگاهی و درسگفتار رادیویی عمیقا به هم ارتباط داشتند، آدورنو مضامین این دو را، به علاوه «اضافاتی مهم» در قالب تک نگاری ای با عنوان «سویه های فلسفه هگل» گرد هم آورد.

تئودور آدورنو در این کتاب، برحسب قرائت خاص خودش از ایدئالیسم آلمانی به طور کلی و فلسفه هگل به طور خاص، آن هم قرائتی که به اقتضای فشردگی فضای نوشتار هیچگاه آنقدرها بسط نمی یابد و صرفا به اشاره برگزار می شود، پاره ای از تعیین کننده ترین پروبلماتیک های فلسفه هگل- و نیز دیگر فلسفه های ایدئالیسم آلمانی: کانت، فیشته و شلینگ- را برجسته می کند، و البته به سرعت از روی آنها می پرد، تا در نهایت گرهگاه های این فلسفه را به یکدیگر وصل کند و انسجام منطقی آن و در عین حال تنش درونی اش را نشان دهد.

«سویه ها» اثر تئودور آدورنو با ترجمه محمدمهدی اردبیلی، حسام سلامت و یگانه خوبی به تازگی توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.

زبان هایدگر

ژان ماری ویس در «واژه نامه هایدگر» می کوشد به زبان هایدگر نزدیک شود و واژه ها یا به بیان خود هایدگر، «مفاهیم بنیادین» این زبان را تبیین کند. البته نه با ترجمه صرف که از عهده چنین کاری برنمی آید بلکه از طریق برقراری دیالوگی میان زبان فرانسه و زبان آلمانی، دیالوگی که از محدوده های یک زبان فراتر می رود و واژه ها را به روشنایی سرآغازین شان در «سرآغاز نخست» اندیشه در یونان بازمی گرداند. این دیالوگ زبان فرانسه را به «پاس دادن» میان زبان یونانی و زبان آلمانی وارد می کند و از این راه تلاش می کند واژه ها و مفاهیمی را روشن کند که هایدگر برای اشاره به «فراگذار» از سرآغاز نخست اندیشه غربی به «سرآغاز دیگر» به کار می برد.

این واژه نامه مفاهیم دوره های متفاوت کار فکری هایدگر را دربرمی گیرد و می کوشد این مفاهیم را تا حد امکان با زبانی روشن اما دقیق به بیان آورد. زبان هایدگر، اگرچه باطنا نوعی دیالوگ است، واژگانی را نیز در بر دارد که در کتاب حاضر سعی شده با فهمیدن آنچه خود او دوست داشت «مفاهیم بنیادین» بنامد، حدود آنها مشخص شود.

درباره کی یرکگور

آثار کی یرکگور تعمدا بی نظام است و مشتمل بر مقالات، سخنان کوتاه، گفتارهای حکیمانه، نامه های ساختگی، روزنامه ها و دیگر اشکال ادبی است. بیشتر آثار او اصلا تحت نام مستعار منتشر شدند. او اصطلاح وجودی (اگزیستانس) را برای فلسفه اش برگزید زیرا او فلسفه را به عنوان بیانی از یک زندگی فردی شدیدا آزمون شده ملاحظه کرده بود، نه به عنوان ساختاری از یک نظام یکپارچه در روش فیلسوف آلمانی قرن نوزدهمی یعنی گئورگ ویلهلم فریدریش هگل که کی یرکگور در اثر پی نوشت ناعلمی پایانی (1846: ترجمه 1941) به او تاخته است. هگل ادعا کرده بود که به یک فهم کامل عقلانی از زندگی آدمی و تاریخ نایل شده است: کی یرکگور، از طرف دیگر، به طبیعت مبهم و متناقض موقعیت آدمی اشاره کرده است. او با بیان برون ذهنی و عقلانی از مسائل اساسی زندگی به مبارزه برخاسته است. در نظر او عالی ترین حقیقت، حقیقتی درون ذهنی یا فردی است.

«فلسفه کی یرکگور» نوشته سوزان لی اندرسون با ترجمه خشایار دیهیمی توسط انتشارات «نشر نو» منتشر شد.

از جمله مهم ترین سرفصل های این کتاب می توان به زندگی کی یرکگور، فلسفه کی یرکگور و اهمیت فلسفه کی یرکگور اشاره کرد.