آرشیو شنبه ۱۱ خرداد ۱۳۹۸، شماره ۴۳۸۰
جلد دوم
۷
یادداشت

کوتاه درباره آخرین اثر پروین سلاجقه

زبان روایی شسته رفته

امیر مهنا

کتاب تازه پروین سلاجقه از جنبه های مختلف کتابی قابل توجه درحوزه ادبیات داستانی است؛ کتابی که حاصل تجربه های زیسته یک نویسنده است. خوشبختانه در حدود یک قرن اخیر در کشور رمان ها و مجموعه داستان های خوبی داشته ایم. هرچند تعدادشان اندک است اما جای امیدواری دارد.

با این همه متاسفانه داستان نویسی در ایران هنوز با مشکلات جدی و عدیده ای روبه رو است. به جز مشکلات ممیزی در چند مرحله، هنوز داستان نویسی ایرانی نتوانسته است فاصله خود را از دیگر انواع ادبی نظیر انشانویسی، خاطره نویسی، افسانه سرایی و حتی گاهی مقاله نویسی و خیال پردازی به طور کامل جدا کند و پرگویی برخاسته از تجربه های نزیسته راوی ها و از طرفی، عدم کار کافی روی متن ها برای زدودن و دور ریختن اطلاعات غیرلازم و توضیحات زاید، زبان و درونمایه در داستان های ایرانی را به شدت تضعیف کرده است. نکته دیگر تسلط نوعی اندیشه شبه روشنفکری تاریخ مصرف گذشته در داستان نویسی ایران است که دیگر حرفی برای گفتن ندارد و فضای ذهنی و عینی بیشتر داستان ها را در تسلط خود دارد و مواردی دیگر از قبیل تولید انبوه و سطحی نگری و رنگ و لعاب زدن به محتواهای ضعیف است که سلیقه مخاطبان را هم تحت الشعاع خود قرار می دهد و سرانجام عدم حضور ادیتور های جدی و دقیق قبل از چاپ. به نظر می رسد کسانی که در این زمینه استعداد دارند بیشتر از هر چیزی باید به این امر واقف باشند که داستان نویسی تجربه ای شگرف است نه تفننی و از سر خیال پردازی و پرگویی. تجربه ای که برای غنی تر کردن آن باید بیشتر از هر چیزی مشاهده کنند، دقیق تر ببینند و بیشتر بخوانند و مهم تر اینکه همه زواید زبان را دور بریزند تا به حقیقت آن، یعنی یک زبان روایی قصه گوی داستانی شسته رفته دست یابند با درونمایه ای که حرفی برای گفتن دارد. یعنی همان اتفاقی که در«برفابه ها» افتاده است.