آرشیو چهارشنبه ۳۰ امرداد ۱۳۹۸، شماره ۴۶۸۵
باشگاه اقتصاددانان
۲۲

گفته ها

مشاور کارگری شرکت نفت در لندن، به شکل محرمانه به وزارت خارجه هشدار داد که در شرایط کنونی، ملی شدن امری اجتناب ناپذیر است مگر اینکه شرکت مذاکرات جدیدی براساس اصل 50-50 شروع کند، جورج مک گی معاون وزارت خارجه آمریکا هم به وزیرخارجه بریتانیا گفت نارضایتی ایران مشروع است؛ چراکه مبلغ دریافتی ایران به ازای هر بشکه نفت کمتر از 37 سنت است درحالی که این رقم برای ونزوئلا بیش از 77 سنت است.

اما این فشارهای پشت پرده خیلی دیر اعمال شد، رزم آرا در 16 اسفند 1329 قبل از اینکه شرکت نفت توافق 50-50 را قبول کند توسط فدائیان اسلام در مسجد شاه ترور شد. روز بعد از ترور رزم آرا، مصدق رای تمامی اعضای کمیسیون نفت مبنی بر رد توافق نامه الحاقی را دریافت کرد و همزمان ماده واحده ای مبنی بر ملی شدن صنعت نفت را به مجلس ارائه داد که در آن گفته شده بود: «به نام سعادت ملت ایران و به منظور تامین صلح جهان، امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می کنند که صنایع نفتی ایران در تمام مناطق کشور، بدون استثنا ملی شوند؛ یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره برداری در دست دولت قرار گیرد.» یک هفته بعد در 24 اسفند 1329 مجلس شورای ملی با اکثریت آرا پیشنهاد کمیسیون نفت را به تصویب رساند. شاه با انتصاب حسین علا به نخست وزیری سعی کرد تنش ها را کم کند و از چند چهره جبهه ملی برای دریافت پست وزارت دعوت کرد؛ اما به رغم همه این تلاش ها شرکت در شوک اعتصاب عمومی گسترده صنعت نفت فرو رفت.

به نقل از کتاب «کودتای 28 مرداد سازمان سیا و ریشه های روابط ایران و آمریکا در عصر مدرن»، مترجم: محمدابراهیم فتاحی، نشر نی