آرشیو دوشنبه ۲۸ امرداد ۱۳۹۸، شماره ۳۵۰۴
ادبیات
۸
مرور

زندگی و آثار جوزف کمبل

شرق: «سفر قهرمان» گفت وگویی جمعی با جوزف کمبل، اسطوره شناس مشهور آمریکایی، درباره زندگی و آثار اوست که با ترجمه عباس مخبر در نشر مرکز منتشر شده است. کمبل اسطوره شناسی است که به گفته خودش، چنان که در توضیح پشت جلد ترجمه فارسی «سفر قهرمان» آمده، کتاب هایش را برای دانشجویان و هنرمندان نوشته است نه برای منتقدان و پژوهشگران. به گفته کمبل «کار هنرمند است که به بازتفسیر داستان های کهن بپردازد و آن ها را بار دیگر در شعر و نقاشی و فیلم زنده کند». به نظر می رسد خواستی که کمبل از پژوهش هایش در زمینه اسطوره شناسی دنبال می کرده است به بار نشسته باشد وقتی می بینیم مثلا جورج لوکاس، فیلمساز آمریکایی، از تاثیر جوزف کمبل بر مجموعه فیلم های «جنگ ستارگان» خود سخن می گوید.

کتاب «سفر قهرمان» که روایتی مکتوب از فیلمی به همین نام است، توسط فیل کوزینو تدوین شده. استوارت ال. براون که تهیه کننده اجرایی فیلم «سفر قهرمان» بوده است در بخشی از پیشگفتار کتاب درباره این فیلم می نویسد: «استراتژی نهایی ما برای فیلم این بود که اجازه دهیم بیننده در حالی که داستان زندگی جو کمبل را می بیند، به صورت ناخودآگاه، زندگی خودش را تحلیل کند؛ مراسم تشرف شخصی خودش را، شناخت اهمیت وحدت با طبیعت را، و نیاز به یافتن راه خاص خود را. خلاصه این که بیننده می بایست مسیری را که جو کمبل زندگی کرد و با چنین جذابیتی در درازنای دوران کارش به نمایش درآمد، در قالب تصاویر و داستان ها، و تک گویی ها و تعامل هایی که ما به فیلم درآورده بودیم کشف کند». بعد از پیشگفتار استوارت ال. براون، پیشگفتار فیل کوزینو، تدوین گر کتاب، آمده است؛ پیشگفتاری که کوزینو آن را برای نسخه ای از کتاب نوشته که در سال 2004، به مناسبت یک صدمین سال تولد کمبل، تجدیدچاپ شده بوده است. بعد از این پیشگفتار، پیش درآمد کوزینو آمده و بعد سپاسگزاری او از آنها که در تدوین کتاب یاری اش کرده اند. بعد از این مقدمات «سفر قهرمان» آغاز می شود. بر پیشانی فصل اول کتاب با عنوان «دعوت به آغاز سفر» قسمتی از کتاب «قهرمان هزارچهره» کمبل نقل شده است: «دعوت به آغاز سفر گویای آن است که سرنوشت قهرمان را فراخوانده و مرکز ثقل او را از محدوده ی جامعه ی خودش به منطقه ای ناشناخته منتقل کرده است. این قلمرو که سرشار از گنج و خطر است به شکل های مختلف نمایان می شود: سرزمینی دوردست، یک جنگل، جایی در جهان زیرین، زیر امواج یا بر فراز آسمان، جزیره ای رمزآلود یا کوهستانی بلند و باشکوه، و یا موقعیتی در اعماق رویاها. اما این مکان همواره زیستگاه موجوداتی عجیب و سیال و تغییرشکل دهنده، شکنجه های غیر قابل تصور، اعمال فراانسانی، و لذت های تحمل ناپذیر است».

بعد مقدمه ای کوتاه آمده است درباره کودکی و نوجوانی و جوانی کمبل و اینکه چه شد که در سال 1922 علاقه کمبل از علوم به سمت تاریخ و فرهنگ و علوم انسانی چرخید. منشاء این چرخش گویا خواندن زندگی نامه لئوناردو داوینچی بوده است. گفت وگو با کمبل با صحبت درباره اجدادش آغاز می شود. در پاره ای از گفت وگوهای این کتاب رابرت بلای، شاعر و دوست کمبل، نیز به عنوان گفت وگوکننده حضور دارد.

کتاب «سفر قهرمان» از هشت فصل تشکیل شده و بعد از این هشت فصل، موخره ای آمده است از خود کمبل با عنوان «ببر و بز».

آنچه می خوانید قسمتی است از این کتاب که کمبل دارد درباره فوت وفن هایی که هنرمند در کار هنری به کار می برد صحبت می کند. او می گوید: «یکی از فوت وفن های هنرمند این است که مطالبش را به گونه ای عرضه نکند که خود را در یک دایره محصور کند و به صورت موجودیتی جدا از مشاهده گر ظاهر شود. اثر هنری وقتی به هدف اصابت می کند که شما می گویید وای این که منم. من همان انرژی و پرتوی هستم که از خلال این پرده ی نقاشی با من حرف می زند. اصطلاح کاملا تجربی برای بیان این حالت، مشارکت است. اما به گمانم چیزی بیش از مشارکت و نوعی همذات پنداری است». او آن گاه از این سخن می گوید که نویسندگانی نظیر جیمز جویس و توماس مان چگونه در آثارشان با رجوع به میراث بشری این میراث را از انحصار گروهی خاص بیرون کشیده اند. او معتقد است یکی از روش های جویس و توماس مان برای رسوخ به میراث بشری و بازتفسیر این میراث شاعرانگی و آهنگ موزونی است که آنها به نثر خود داده اند: «اکنون باید ببینیم چگونه هنرمندانی از قبیل مان و جویس در این راز رسوخ کرده و آن را بر ما عرضه داشته اند. یکی از این راه ها از طریق آهنگ موزون نثرشان است. مساله به شاعرانگی مربوط می شود. شاعر به شما امکان می دهد از تصویرها عبور کنید، از واژه ها عبور کنید، تا چیزها به عبور از خود اشاره کنند. وزن در این زمینه نقش مهمی دارد».