آرشیو چهارشنبه ۲۵ دی ۱۳۹۸، شماره ۳۶۲۴
اقتصاد
۵

ربع پایانی قرن بیستم

محمد شهاب (پژوهشگر اقتصادی)

ربع پایانی قرن بیستم، شروع زمانی است که سطح نقدینگی از سطح تولید در کشورهای توسعه یافته روند افزایشی خود را آغاز می کند. یک دهه قبل از این اتفاق یعنی از 1970 سطح تامین مالی در بنگاه های کشورهای توسعه یافته از سطح تولید این کشورها پیشی می گیرد. هم اکنون نسبت سطح نقدینگی به سطح تولید کشورهای توسعه یافته 120 درصد و سطح تامین مالی بنگاه ها به سطح تولید کشورهای توسعه یافته 200 درصد را نیز رد کرده است. چگونه است که تامین مالی خود به میزان صد درصد، از اصل تولید پیشی گرفته است؟ به خوبی مشخص است علاوه بر تامین مالی که از سوی بانک ها انجام می شود، مسیرهای حمایتی بلاعوض دیگر برای بنگاه ها وجود دارد. تامین مالی بلاعوض، به دنبال سهم خواهی از بخشی از درآمد ملی که تولید ایجاد می کند نیست و این دقیقا علت آن می شود که امکان پیشی گرفتن سطح تامین مالی از سطح تولید فراهم شود. اسم این حمایت یا تامین مالی، سیاست پولی است. سیاست مالی اگر از طریق تامین مالی از طریق کسری بودجه نباشد، محدود به درآمد ملی است که در جامعه تولید شده است؛ بنابراین امکان پیشی گرفتن سطح تامین مالی از سطح تولید فراهم نمی شود. آنچه امکان پیشی گرفتن سطح تامین مالی از سطح تولید را فراهم می کند، اختیاراتی است که بانک مرکزی می تواند داشته باشد و انجام دهد. دولت ها می توانند آمار های کسری بودجه خود یا آمارهای سیاست پولی خود را افزایش دهند، ولی در عوض اقتصادی با درآمد سرانه بالا توام با کاهش سطح قیمت ها و ثبات قیمت ها ایجاد کنند. سود همواره انگیزه برای فعالیت را در جوامع و افراد ایجاد می کند. زمانی که برای ایده های جدید و تکنولوژی های جدید وعده های حمایت و درآمد داده می شود، فعالیت های خدماتی و تولیدی آغاز می شود. لزوما همه فعالیت ها در نگاه هزینه و فایده اقتصادی یا حسابداری سودآور نیستند، ولی درآمد وعده داده شده حمایتی را دریافت می کنند. یکی دیگر از تفاوت های حمایت منطبق با وام با حمایت مبتنی بر سیاست پولی با ماهیت بلاعوض این است که خلاقیت محدود به اوامر وام دهنده برای حرکت در مسیری که شروعش را مخترع یا خلاق یا کارآفرین آغاز کرده است، می شود، ولی در حالت دوم خلاقیت تا انتها در اختیار خود صاحب خلاقیت باقی می ماند.