شب نشینی های ماه رمضان، از جمله میهمانی های گرم و بانشاطی بود که همه از آن استقبال می کردند.

در این شب نشینی ها بود که زولبیا، بامیا و اصناف آن به وسط می آمد و چون  وقت بیشتری داشتند، کتاب خوانی و قصه سرایی ها و افسانه پردازی ها و داستان های جن و پری و غول و آل و دیو و دد و امثال آن نیز نقل مجالس می شد و تقریبا تا سحرها طول می کشید.

از مشغولیات دیگر شب های ماه رمضان هم دوره های هیات های دینی، قرائت قرآن و تفسیر و دعاخوانی بود که در هر گوشه و کنار برپا می شد و سردر خانه ها بود که بیرق ها و پارچه نوشته های اوقات آنها به نظر می رسید.

نقل و نقالی قهوه خانه های بزرگ و کوچک که مشمول شاهنامه خوانی و حسین کرد و اسکندرنامه خوانی و (سخنوری) بود رونق زیادتر می گرفت و ورزش زورخانه و پادشاه وزیری و دیگر بازی ها و تفریحات مختلف، از قبیل ترنا گل و (زنگ شیر) و (عمو زنجیرباف) و (مرد مرد من) که به احوال زیر شب زنده داری های دیگر را تشکیل می دادند.

پادشاه وزیری؛ آن بود که به وسیله انداختن (قاپ استخوان زانوی گوسفند یا گاو) که طرف توخالیش (اسب) و طرف تو پرش (خر) و طرف توخالی خوابیده اش (جیک) و طرف برجسته اش (پوک) بود.

نفرات بازی که دورتادور قهوه خانه  نشسته بودند، شروع به انداختن می کردند و به ترتیب نشستن قاپ بر روی زمین، پادشاه با اسب و وزیر با خر و دزد با جیک و عاشق یا پوک معلوم می شد و لنگی را که تابیده، برای دردناک تر شدن در آب زده، رطوبت داده بودند و اسمش (ترنا) بود به دست وزیر می دادند و بازی را مشغول می شدند. 

در این بازی مطابق طالع خوب و بدی که (قاپ) نصیب شان کرده بود و همیشه شاه باید حاکم و وزیر مجری و عاشق و دزد، محکوم باشند، دزد مطابق دستور شاه که چند ضربه (ترنا) بخورد، ترنا می خورد و عاشق که قرار کتک خوردن برای او نبود، محکوم به جریمه خوراکی، یا آواز خواندن یا رقصیدن و امثال آن می شد.

در این بازی گاهی تصفیه حساب های خصوصی ای در میان می آمد. با این صورت که شاه با رقیبی برخورد می کرد که او را به سخت ترین مجازات و بالاترین عدد ترنا خوردن محکوم می کرد و این آخرین دور اول بازی بود که در حاکمیت و محکومیت این چهار نفر به سر رسیده، نوبت به چهار نفر بعدی می رسید و به همین کیفیت، بازی دور تسلسل می گرفت.

بازی های (گل یا پوچ) و (جرنگ جرنگ)،  (اسب چه رنگ) و (مرد مرد من؛ لب لب تو) و (ترنا گل) و (عمو زنجیرباف) هم که تقریبا بازی پسرها و جوان ها در سر کوچه ها و گذرها بود، گل یا پوچش، گرفتن ریگی در دست و سوال از طرف مقابل بود که گلش دست پر و پوچش دست خالی بود و جرنگ جرنگش هم این بود که بازیکن ها دو دسته می شدند و هر دسته برای اسبش پیش خود رنگی انتخاب کرده، با قرعه سوار دسته مقابل شده می پرسیدند: جرنگ جرنگ، اسب چه رنگ و رنگ آن را از دسته مقابل می پرسیدند که باید صحت آن را جواب بیاورند و در صورت درست گفتن و برد بالایی ها پیاده شده پایینی ها سوار می شدند و (مرد مرد من) هم آن بود که مقیاس وزنی را دسته پیش خود معلوم می کردند و از دسته مقابل می پرسیدند، به این صورت که (استاد) می گفت: «مرد مرد من» و بقیه جواب می دادند: «لب لب تو». استاد می پرسید: «باقالی به چن من؟» دسته مقابل جواب می دادند مثلا: «ده من، یا بیست من»... که اگر کم گفته بودند، استاد می گفت: «بالاتر» و اگر زیاد گفته بودند می گفت: «پایین تر» و وقتی هیچ کدام از جواب ها درست در نمی آمد، می گفت: «خر، خر شیرازی» و این جمله ای بود که با شنیدن آن، هر دسته که برنده شده بود، یک سراسر کوچه یا تا نقطه ای که استاد معلوم کرده بود، سوار دسته بازنده می شد.

«ترنا گل» هم آن بود که خطی گرد بر روی زمین می کشیدند و عده ای که مثل شاه وزیری که با حکم «قاپ» محکوم شده بودند، در داخل خط می رفتند و عده ای که «هیات حاکمه» بودند، هر یک به تنهایی ترنایی به دست گرفته در خارج خط به جان آنها می افتادند و محکومان داخل خط باید درحالی که «از خط خارج نشوند» با پا، حملات آنها را دفع بکنند. بازی های «عمور زنجیرباف» و دیگر بازی ها هم تقریبا صورت های مشابه همین بازی ها را داشت که جهت احتراز از تطویل کلام، از توضیح بیشترشان خودداری می شود.

بازی های شبانه گوناگون، امثال (طاس) و (هشت و نه) و (خال بالا) و (شمندفر) و (گنجفه) و (بانک) و  (روی هم) و (فکری) و ده ها نوع آن هم سرگرمی های دیگر شب های ماه رمضان به شمار می آمد و در تمام سال همین ماه بود که اگر برای مومنان بهار عبادت به شمار می آمد، برای قماربازها ماه قمار محسوب می شد و مفت برها و حرفه ای های آن هم بودند که از مدت ها پیش دام های خود را در برابر تازه کارها و بچه تاجرها و پسرحاجی ها و به میراث رسیده ها و ناظرخریدها و مباشرها و تحویل دارها و امثال آنها پهن می کردند.

بعد از اینها، لات ها و قماربازهای لانتوری بودند که آنها نیز بیکار ننشسته، با (خال سیاه بندی) و (چوب در کمربند) و (فرفره فرنگی) و دیگر قمارهای مخصوص به خود روزها را رونق می دادند.

(خال سیاه بندها) آنهایی بودند که سه ورق بازی را که دوتای آن خال قرمز و یکی از آن خال سیاه داشت در دست گرفته، نشان می دادند و برداشتن خال سیاه را برنده محسوب می کردند و ورق ها را جلو چشم طرف، روی زمین انداخته، با هر دو دست، به سرعت آنها را پس و پیش می کردند. و البته که هرگز خال سیاه نصیب کسی نمی شد مگر همدست های خود آنها که برای اغفال دیگران گاهی آن را از زمین بر می داشتند.

قمار کمربند هم که باید نام آن را مانند (خال سیاه) جیب بری دیگر معلوم کنیم آن بود که تسمه چرمی باریکی را که از میان تا کرده بودند، به دورهم چنبره کرده دو سر آن را در دست می گرفتند و چوبی مثل مداد به دست بازیکن می دادند که در سوراخ وسط چنبره گذارده آن را به طرف خود بکشد و در صورتی که چوب در کمربند گیر بکند برنده محسوب شده پول پرداخته را دو برابر دریافت بکند که اگر در بازی خال سیاه و فرفره، تصادفا امکان بردی می رفت، در این بازی هرگز بردی نمی توانست داشته باشد. که اولا تمام مشتریان آن را دهاتی ها و بی اطلاع ها تشکیل می دادند و ثانیا در صورت درست قرار دادن چوب هم باز حقه به کار برده سر تسمه را در انگشت برگردانده بازیکن را بازنده می ساختند.