ادبیات، گزاره گریزانی از سازه ها و سقف هاست، درویشی مستغنی که به خرسندی و ناخرسندی روزگار گذرانده است و نه از لبخندی به اوج رفته و نه از اخمی به خاک نشسته است. ادبیات، ادبیات است. مجمع الجزایری قابل سکونت که هر کدام حرف خود را می زنند اما شنونده حرف دیگران نیز هستند. چنین جهانی هر گوشه ای می تواند متولد شود، هر گوشه ای می تواند نفس بکشد و هر گوشه ای هم بمیرد. نظام های مدنی همواره به اولویت ادبیات در اصلاح و بهبود پدیده های اجتماعی معترف بوده و کوشیده اند که در تدارک اسباب و ابزار ادبیات محشور باشند و دوره تاریخی خود را به این تولیت و تصدی، متبرک کنند. در ادوار تاریخی این حسن همجواری دستگاه ها