آرشیو چهارشنبه ۱۵ امرداد ۱۳۹۹، شماره ۴۹۵۳
تاریخ و اقتصاد
۲۶

تاریخ 125 هزار ساله «کرماشان»

از سال 1328 با کردها آشنا شده و از همان زمان شیفته کردها و غرب ایران شدم و مطالعه و تحقیقاتم درخصوص فرهنگ کرد و تاریخ غرب ایران شروع شد و اولین کتابم را در این زمینه با همکاری محمدحسین جلیلی از بزرگان کرماشان نوشتم.

امیدوارم روزی برسد که ما واژه کرماشان را تلفظ کنیم، نه واژه کرمانشاه که ساخته و پرداخته بهرام چهارم است و چنین چیزی وجود ندارد. تنها اگر بخواهم به عظمت تاریخ کرماشان اشاره کنم، این نکته بس است که 125 هزار سال تاریخ و تمدن داشته و آثار تمامی دوره های تاریخی در آن موجود است. سال 1338 با هیات انستیتو شرقی دانشگاه شیکاگو به محلی بین گیلان غرب و نفت شهر سفر کردیم و در آن محل تبری سنگی یافتیم که متعلق به 125 هزار سال پیش است و در هیچ منطقه ای از ایران نمی توان این تاریخ را دید. کرماشان از 125 هزار سال پیش تا اواخر دوره پهلوی، مالامال در آثار تاریخی و باستانی است. تپه ای در روستایی از توابع دینور وجود دارد که با تجزیه کربن 14 آثار به جای مانده، قدمت آن به 9800 سال پیش از میلاد برمی گردد که در هیچ جای دنیا چنین قدمتی نداریم. دومین دهکده تاریخی جهان نیز چیا خزینه قیسوند در گنج دره هرسین و پس از آن تپه سراب حصارسفید کرماشان است. این آثار در کرماشان و این قدمت به پیش از دوران تاریخی برمی گردد و در دوران تاریخی نیز که به دو دوره تاریخ پیش از اسلام و پس از اسلام تقسیم می شود، کرماشان سهم بسیاری از آثار تاریخی را به خود اختصاص داده است.

در دوره مادها دو ماد کوچک و بزرگ وجود داشت که ماد بزرگ قسمت اعظم ایران را دربرداشته و ماد کوچک آذربایجان و مناطق دیگر را شامل می شده است. در دوران مادها کرماشان هسته اصلی مقر ماد بزرگ بوده و تمام قدرت این حکومت در کرماشان متمرکز بوده است.

- به نقل از یک سخنرانی زنده یاد پرفسور مسعود گلزاری، باستان شناس و محقق