هنگامی که جورج بوش پسر 3 کشور ایران، کره شمالی و سوریه را محور شرارت خواند، سایه حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 کماکان بر جهان سنگینی می کرد. بسیاری متعجب از این رویکرد امریکا و شخص رییس جمهور بودند چراکه هیچ یک از این کشورها به صورت مستقیم و حتی غیرمستقیم در 11 سپتامبر نقش نداشتند. در سوی دیگر تمام شواهد نشان می داد عربستان و اتباع آن بیش از هر کشور دیگری در این حمله نقش داشته ولی تاوان آن را افغانستان و عراق پرداخت کردند و عربستان مصون از این رویداد روابط نزدیک تری با ایالات متحده پیدا  کرد.

واقعیت آن است که اکنون هر چه در ریشه های گروه های تروریستی و تکفیری جست وجو می کنیم در نهایت به عربستان برخورد می کنیم که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تربیت این گروه ها پرداخته است.

اما زوایای پنهان این ماجرا مدارسی است که عربستان سعودی در مناطق مختلف جهان تاسیس کرده  و  از طریق آن وهابیت را ترویج می دهد.

اما در محافل امریکایی به دلیل روابط نزدیک با عربستان و لابی سنگین این کشور با ایالات متحده کمتر این مباحث به میان می آید. ولی پیر کونسا، مشاور پیشین وزیر دفاع فرانسه به ابعاد جدیدی از نقش مدارس دینی عربستان سعودی در ترویج تروریسم و شکل گیری گروه های تکفیری پرداخته است. او در سال 2018 کتابی را تحت عنوان the Saudi terror machine به رشته تحریر درآورد که این کتاب در ایران با عنوان «تروریسم سعودی» توسط انتشارات کتاب پارسه به چاپ رسیده است. مترجمان این کتاب اعظم ورشوچی فرد و سیامک دل آرا هستند که در ترجمه تلاش شده متنی روان در اختیار خواننده قرار گیرد.

این کتاب شامل 5 فصل و یک نتیجه گیری است. نویسنده کتاب برای سال ها در عالی ترین مدارج سیاسی و امنیتی اروپا مشغول به پژوهش و مشاوره بوده است. او علاوه بر مشاور وزیر دفاع فرانسه، مدیر کمیته اطلاعات راهبردی اروپا نیز بوده است. او در این کتاب تلاش بسیار زیادی کرده تا از ابعاد کمتر شناخته شده عربستان سعودی سخن بگوید و حتی به نحوی نشان دهد که چرا ایالات متحده به راحتی روی بسیاری  از خطاها و جنایت های سعودی ها سرپوش  می گذارد.

در بخشی از کتاب کونسا به نحوی روایت می کند که گروه های تروریستی همچون طالبان و القاعده چگونه شکل گرفتند و چه تفکری پشت سر آنها قرار داشته است. نکته ای که بسیار در این کتاب به چشم می خورد این است که وهابیت پشت چهره سعودی ها شبکه های تروریسم پروری را تحت عنوان مدارس مذهبی ایجاد کرده است. حتی در جایی از کتاب آمده است، بودجه مدارس مذهبی این کشور با بودجه نظامی آن برابری می کند و حتی نشان می دهد  دیپلماسی مذهبی چگونه  در دی ان ای سعودی ها  شکل گرفته  است. 

دیپلماسی مذهبی عربستان، تجزیه و تحلیل افراطی گری را دشوار کرده است. پرسشی که در این کتاب تا حد زیادی به آن پاسخ داده می شود این است که چرا سلفی گری که سخت ترین نوع اسلام سیاسی امروز به شمار می آید در گوشه و کنار جهان رواج پیدا کرده است.

در حقیقت این کتاب در عمل نشان می دهد که عربستان سعودی منابع مالی مورد نیاز مدارس دینی، مساجد و موسسات بین المللی را تامین می کند و در نتیجه این افراطیون هم کیشان خود را در دیگر کشور ها تغذیه می کنند.

این کتاب همچنین نشان می دهد که انقلاب اسلامی مانند یک کاتالیزور برای شدت بخشیدن به فعالیت این مدارس مذهبی عمل کرد.

کونسا در مقدمه کتاب طی آماری بیان می کند که سهم اتباع عربستان از پیکارجویان خارجی جنگ افغانستان با ارتش شوروی بیشتر از بقیه کشورها بود که این رقم چیزی حدود 5 هزار نفر بوده است. همچنین 15 تروریست از 19 تروریستی که حوادث 11 سپتامبر را رقم زدند اهل عربستان  بودند. حتی عربستان از لحاظ تعداد جنگجویان خارجی عضو داعش در سوریه و عراق نیز در رتبه دوم قرار دارد که این عدد چیزی حدود 2500 نفر است. این عده به واسطه علاقه وافرشان به جهاد عضو داعش شدند. 

اگر بخواهیم به صورت متاخر به ماجرا نگاه کنیم در فرانسه نیز یک معلم مورد حمله تروریستی قرار می گیرد که اگر به ریشه های فردی که دست به این کار زده بازگردیم احتمالا ردی از مدارس مذهبی سعودی قابل مشاهده است.

متاسفانه اروپا و امریکا برای مبارزه با تروریسم وارد همکاری با عربستان شده اند. سناریویی که امریکایی ها با پاکستان نیز دنبال کردند و در نهایت دیدند که این پاکستان بوده که به اسامه بن لادن پناه داده است. کتاب پیر کونسا به خوبی نشان می دهد، همکاری با کشوری مانند عربستان برای مبارزه با تروریسم تا چه حد می تواند بیهوده و بی ثمر باشد. این در حالی بوده که امریکا و اروپا با تمام توان خود در این سال ها با عربستان همکاری کردند به این امید که در حال مبارزه با تروریسم هستند ولی در صحنه عمل هیچ اقدامی برای مبارزه با تروریسم انجام نشده است. عربستان تنها تلاش کرده مرز میان سلفی گرایی از وهابیت را جدا کند. هر چند در اسم دیدگاه های وهابی با دیدگاه سلفی متفاوت است اما در حقیقت این دو تفاوت چندانی ندارند. از طرفی رد پای سعودی به خصوص وهابیت در عقبه فکری تمام گروه های تروریستی نشان می دهد این تفکر رویکرد افراطی تر گرفته و امریکا به دلیل منافع سیاسی و اقتصادی حاکم بر روابط دو کشور چشمش را روی بسیاری از حقایق عربستان بسته  است .