آرشیو چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۹، شماره ۴۸۱۷
صفحه اول
۱
اقتصاد

رشد مثبت، الزاما رفاه نمی آورد

دکتر سید مرتضی افقه

براساس گزارش اخیر بانک مرکزی، نرخ رشد اقتصادی در شش ماه نخست سال جاری مثبت شد. مدت هاست در ادبیات اقتصادی رشد اقتصادی به خودی خود به معنی ایجاد رفاه برای افراد جامعه نیست. در دهه 60 یا 70 تصور بر این بود که رشد اقتصادی خود به خود منجر به کاهش فقر، نابرابری و بیکاری می شود اما در دهه های اخیر به دلیل اینکه می شود بدون اینکه توزیع درآمد را کاهش داد، رشد اقتصادی بالایی هم داشت، دیدگاه های سنتی درخصوص نرخ رشد اقتصادی نیز تغییر کرد. در شرایط فعلی رشد مثبت الزاما یک امتیاز نیست. شرط لازم برای بهبود وضعیت و رفاه مردم است، اما شرط کافی نیست. دو، سه سال پیش که حتی تحریم نبودیم، رشد اقتصادی پس از برجام و بازگشت نفت ایران به بازارها با وجود اینکه رشدهای اقتصادی بالا و مثبتی داشتیم اما مردم احساس می کردند که وضع شان تغییری نکرده است. مهم ترین دلیلش این بود که عمده رشد اقتصادی در بخش های نفت و پتروشیمی و صنایع بزرگ بود که عمدتا صنایع سرمایه برداشتند. وقتی تکنولوژی در این بخش ها باشد بدان معناست که منافع نمایشی از رشد نصیب عده محدودی می شود. اگر این نرخ رشد اقتصادی درست باشد که البته با توجه به اینکه بانک مرکزی آن را منتشر کرده، نمی توان به آن ایرادی کلی گرفت، با فروش نفت انتظاری نیست که سریعا منافع حاصل از رشد اقتصادی احساس شود. منابع رشد اقتصادی مثبت در بخش های دیگر اقتصادی و واحدهای تولیدی به مردم نمی رسد یا در کوتاه مدت به مردم نمی رسد. حتی اگر رشد اقتصادی به جای 1.3 به 5 یا 6 درصد نیز برسد به دلیل اینکه عمده تمرکز بر بخش نفت و واحدهای مرتبط با آن است، منافع شان الزاما به توده مردم نمی رسد و ایجاد اشتغال چندانی نیز نمی کند. اینها اگر تداوم داشته باشند و برای یکی دو سال رشد اقتصادی مثبت باشد، در آن صورت منافعش به سایر مردم می رسد. بنابراین انتظار است که مردم این رشد را حس نکنند. شاید این نوع ادبیات اثر منفی داشته باشد مگر اینکه بانک مرکزی همراه با ارایه گزارش ها، توضیحات متناسب را نیز بدهد چرا که پرسش مردم این است که اگر رشد اقتصادی مثبت شده، چرا در زندگی حس نمی شود؟ در غیر این صورت اعتماد به دولت بیشتر سلب می شود و سرمایه های اجتماعی از بین می رود.