«مارمولک» را باید یکی از پرحاشیه ترین فیلم های ساخته شده در 40 سال گذشته در سینمای ایران دانست؛ فیلمی که ساخت و اکران عمومی آن یک تابوشکنی مهم در فرهنگ و سینمای ایران محسوب می شود و از این رو اهمیت بسیار زیادی دارد. اگرچه فیلمنامه این فیلم اقتباسی از فیلم «ما فرشته نیستیم» با بازی رابرت دنیرو و  شان پن بود ولی با ظرافت، جسارت و شجاعت بسیار زیادی نوشته و باتوجه به فرهنگ ما بومی شده است. داستان فیلم قصه رضا مثقالی (با بازی پرویز پرستویی) معروف به رضا مارمولک دزد سابقه داری است که به جرم سرقت مسلحانه به زندان افتاده اما زمانی که برای درمان به بیمارستان اعزام می شود با پوشیدن لباس یک روحانی که به بیمارستان رفته بود، فرار می کند. رضا مارمولک به یکی از شهرهای مرزی می رود تا با پاسپورت جعلی که سفارش می دهد، از کشور خارج شود اما با امام جماعت جدید روستایی اشتباه گرفته می شود و همه چیز تغییر می کند. رضا مارمولک در نقش روحانی فرومی رود و با شیوه خود شروع به موعظه مردم می کند که مورد استقبال مردم و بخصوص جوانان روستا قرار می گیرد. در این بین انجام کارهای خیر و نگاه روستاییان هم در ذهنیت او تغییرات بسیاری به وجود می آورد تا جایی که مامورانی که برای دستگیری اش رد او را تا شهر مرزی می زنند، در نهایت ترجیح می دهند او را بدون زدن دستبند دستگیر کنند.

پوشیدن لباس روحانیت از سوی یک فرد غیرروحانی و نمایش آن روی پرده سینما البته حاشیه های بسیارزیادی را به همراه داشت که همچنان با گذشت 16سال می توان گفت ادامه دارد.

مارمولک فیلمی طنز و درام به کارگردانی کمال تبریزی، نویسندگی پیمان قاسم خانی و تهیه کنندگی منوچهر محمدی است که در سال 1382 با شجاعت ساخته شد و در سال 1383 با گرفتن مجوز روی پرده های سینما رفت. منوچهر محمدی تهیه کننده فیلم گفته است: «روز دوم نمایش پانزده روزه فیلم مارمولک، چهار حکم جلب سیار از چهار دادگاه انقلاب، حکم ارتداد، حکم انتساب به سرویس های امنیتی خارج از کشور از سیا و موساد و... برایم صادر شد.»

این فیلم در فضای سیاسی ماه های پایانی دولت اصلاحات و باوجود فشارهای بسیار زیاد گروه های مخالف برای عدم صدور پروانه نمایش از سوی وزارت ارشاد مجوز اکران گرفت و حتی چند روز بعد از شروع نمایش عمومی شایعاتی درباره توقیف آن منتشر شد که از سوی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی رد شد.

 احمد مسجد جامعی در گفت و گویی با روزنامه ایران در روز 24 اردیبهشت 1383، در پاسخ به این سوال که «فیلم مارمولک بحث های زیادی را در جامعه برانگیخته است و همین باعث شده شایعه برداشتن فیلم قوت بگیرد. آیا این خبر صحت دارد؟» گفت: «خیر! این شایعه صحت ندارد و نمایش فیلم طبق مقررات و تا زمان پیش بینی شده همچنان ادامه خواهد داشت. این فیلم مجوز قانونی دارد و برای نمایش آن علاوه بر مسیر متعارف قانونی، شخصیت های دینی، آشنا به مسائل فرهنگی آن را دیده و تایید کرده اند.» او همچنین در پاسخ به این سوال که «پس چرا تا این حد مخالفت شد؟» هم گفت:«نمی دانم منظور شما از «تا این حد» چیست، اگر مقصود شما میزان زیاد مخالفت است، باید بگویم که موافقین فیلم بیشتر از مخالفین آن هستند. بسیاری ازشخصیت های برجسته دینی و فرهنگی این فیلم را دیده اند و با پیام اصلی آن که دفاع از روحانیت است، موافقند.»

مسجدجامعی در پاسخ سوال دیگر خبرنگار «ایران» درباره اینکه «این فیلم از نظر شما کاملا مورد تایید است؟» گفت: «نه، به هرحال همیشه احتمال خطا وجود دارد و این مورد نیز از چنین احتمالی دور نیست ولی باید پیام اصلی فیلم را مستقل از این نکات مورد توجه قرارداد و برخی برخوردها عملا راه را بر معنایی مغایر با پیام و نیت اصلی سازندگان فیلم هموار کرد. برای نخستین بار بود که پدیدآورندگان این فیلم بحث های بسیاری با گروه های مختلف داشتند و این نوع مباحث به روشن کردن مقصود این فیلم کمک زیادی کرد. اگر رسانه ملی نیز به این میدان وارد می شد، حتما در رفع سوءتفاهم ها موثر می بود. به هرحال نگرانی من این است که فضای ایجاد شده، معنایی قالب شده را به فیلم نسبت دهد و این جفایی است به جامعه وزارت ارشاد و جامعه هنری، چون من بر این باورم که جامعه هنری ما اعتقادی به تولید هنری ضددینی ندارد و مصرم که چنین تولیداتی از ارشاد مجوز نخواهندگرفت و اگر در جامعه نیز چنین محصولاتی عرضه شود با بی اعتنایی مردم مواجه خواهند شد. استقبال از این فیلم در شهرهای مختلف کشور نشان میدهد که مردم جامعه ما پیام دینی و انسانی از این فیلم را دریافتند.»

مسجدجامعی در سال 1385 هم که دیگر وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی نبود در گفت و گویی با روزنامه اعتماد ملی در پاسخ به این سوال که «به نظر می رسد که گاهی فشارها به گونه ای بود که شما مجبور به عقب نشینی می شدید؟» گفت: «نه، نکته مهمی که بر آن خیلی تاکید داشتیم این بود که وقتی مجوزی صادر می کردیم، به هیچ وجه حاضر نبودیم لغوش کنیم و در دوره من شما هیچ مجوزی سراغ ندارید که لغو شده باشد، با اینکه فشار خیلی زیاد بود، مثال خیلی روشنش فیلم مارمولک بود.»

کمال تبریزی هم درباره حاشیه های اکران فیلم مارمولک، خاطره ای از پخش خصوصی آن برای اعضا شورای عالی امنیت ملی، تعریف کرده است: «زمانی که قرار شد فیلم برای اعضای شورای عالی امنیت ملی به نمایش درآید خانواده های آنها از این ماجرا باخبر شده و گفته بودند برای دیدن فیلم آنها هم می آیند. کل سالن نمایش فیلم پر شده بود از خانواده های اعضای شورای عالی امنیت ملی و محافظان شان. اعضای شورا با حالت عصبی و در سکوت فیلم را می دیدند در حالی که کل سالن از صدای خنده خانواده هایشان پر شده بود.»

رهبرمعظم انقلاب در مستند «غیررسمی» که از دیدارهایشان با اهالی فرهنگ ساخته شده؛ درباره فیلم مارمولک و ساخت فیلم ها و سریال هایی که با مشاغل مختلف شوخی می کنند، می گویند:«به آقایون علما سر قضیه فیلم مارمولک که تبریزی ساخته بود گفتم شما به جای اینکه اعتراض کنید، استقبال کنید، بگویید دستت درد نکنه که نشان دادی که آدم هایی می آیند و لباس ما را به ناحق می پوشند. این چیز خوبی است. من عقیده ام این است که شوخی کنید ولی شوخی مودبانه باشد؛ خلاف حق و هتک نباشد.»