آرشیو پنجشنبه ۲۵ دی ۱۳۹۹، شماره ۵۰۸۵
تاریخ و اقتصاد
۲۲
گاهشمار

سالروز نخست وزیری ایندیرا گاندی

سال 1966 در چنین روزی ایندیرا گاندی بعد از مرگ لعل بهادر شاستری نخست وزیر هند به عنوان نخستین نخست وزیر زن هند انتخاب شد. ایندیرا دختر رهبر استقلال و نخست وزیر پیشین هند؛ جواهر لعل نهرو و همسر فیروز گاندی از پارسیان زرتشتی هند و فعالان سیاسی این کشور بود. او به رغم ارتباط نزدیک خانوادگی با ماهاتما گاندی و خانواده اش هیچ نسبت خویشاوندی با آنان نداشت؛ طرحی با پیامدهای منفی برای کنترل جمعیت هند از راه کاهش میزان باروری، یکی از جنجالی ترین فعالیت های ایندیرا گاندی بود.

ایندیرا گاندی به عنوان سیاستمداری مشهور و متعهد در مشرق زمین شناخته می شود که نقش برجسته ای را در حفظ و گسترش صلح، حمایت از نهضت های استقلال طلبانه و رفع چالش ها و اختلافات سیاسی در کشورش داشت. ترور گاندی به عنوان قتل و خشونتی سیاسی، آثار و پیامدهای جبران ناپذیری را در هندوستان سبب شد.

ایندیرا گاندی بانوی پرآوازه مشرق زمین در 1917 میلادی در شهر الله آباد هندوستان دیده به جهان گشود. او درباره کودکی خود می گوید: در ماه مارس 1926 همراه والدینم به ژنو رفتم و در آنجا وارد مدرسه بین الملل شدم. این نخستین تماس من با اروپا بود.

ایندیرا گاندی علاوه بر آنکه مبارزی ملی بود، چهره ای بین المللی نیز محسوب می شد. رویکردی که او در حمایت از جریان های استقلال طلبانه داشت از وی چهره ای یگانه و بی مانند در مشرق زمین ساخت. گاندی در دانشگاه آکسفورد انگلیس تحصیل می کرد و در زمان حضور خود در آن کشور شخصیتی مبارز داشت و از مبارزان جنگ های داخلی اسپانیا نیز بود. در فوریه 1959 میلادی پس از یک زندگی پرفراز و نشیب سیاسی در اجلاسیه کنگره در تاگپور به ریاست کنگره ملی هند برگزیده شد و پس از رای گیری در پارلمان و انتخاب شدن به عنوان رهبر پارلمانی اکثریت در 1966 میلادی به عنوان نخست وزیر در کاخ ریاست جمهوری سوگند یاد کرد. دومین دوره رهبری ایندیرا در 1971 میلادی پس از یک دوره کشمکش در حزب کنگره شروع شد.

روشن است که تجربیات دوران گذشته، دشواری ها و تلخکامی های نزدیک به سه سال حکومت مخالفان که با بدخواهی ها و کینه توزی های شخصی نسبت به او همراه بود، موجب می شد که گاندی این بار با احتیاطی بیشتر و همکارانی مناسب تر به کار بپردازد. در سیاست داخلی ریشه کن ساختن فقر و به وجود آوردن اقتصاد خودکفا و مترقی هدف اصلی حکومت گاندی بود که با تجدید نظر اساسی در ششمین برنامه پنج ساله هند و با طرح برنامه 20 ماده ای که به خصوص به رفاه طبقات کم درآمد و روستاییان توجه داشت به وقوع پیوست. برگزاری موفقیت آمیز بازی های المپیک آسیایی در 1982 میلادی در دهلی نو در میان تبلیغات بدبینانه خارجی یک پیروزی درخشان بود که در عین حال نشانی از استواری وضع داخلی و قدرت تکنولوژیک هند را به نمایش می گذاشت. در سیاست خارجی هم حکومت ایندیرا گاندی، سیاستی متعهدانه بر حفظ صلح و گسترش روابط دوستانه را در پیش گرفته بود و کوشش برای حل اختلافات با چین و به خصوص تلاش برای حصول تفاهم و عقد یک پیمان همکاری و عدم تعرض با پاکستان نمونه هایی از این سیاست صلح جویانه و خردمندانه به شمار می رفت که نتایج مثبتی هم به بار آورد.

گاندی دوبار به ایران سفر کرد. بار نخست در 1339 خورشیدی با منصب ریاست حزب کنگره و همراه پدرش جواهر لعل نهرو به ایران آمد و سفر دومش در بهار 1353 خورشیدی با عنوان نخست وزیر هند انجام گرفت. وی از نظر اجتماعی و سیاسی نظرهای انقلابی و مترقیانه ای داشت و همواره نسبت به ایران با دیده دوستی می نگریست. او ایمان و عقیده راسخی داشت که سیاست در خدمت منافع زندگی تمامی انسان های روی زمین قرار دارد زیرا هیچ گونه سعادتی بر روی زمین بالاتر از آسایش و رفاه ملت ها نبوده و بالاتر از این سه اصل اساسی و مرتبط با یکدیگر یعنی انسان، انسانیت و رعایت منافع بشریت وجود ندارد.

سرانجام ایندیرا گاندی را در 31 اکتبر 1984 میلادی، پس از سال ها فعالیت مستمر در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی و... به دست یکی از محافظانش که آیین سیک داشت ترور شد. در جوامع امروزی به ویژه در حوزه سیاسی درون یک کشور و در سطوح بین المللی گاه به خشونت و تندروی آمیخته است. تنش ها و شورش های سیاسی علیه حکومت ها، خشونت حکومت ها علیه مخالفان، قتل ها و خرابکاری ها، ترور های سیاسی و... هنوز هم سطور مختلف خشونت سیاسی را رقم می زنند. اقدام به قتل سیاسی که به طور عمومی با ترور شخصیت های سیاسی، اقتصادی، مذهبی، هواپیماربایی و... همراه است، یکی از ابزارها و روش های تحت تاثیر قرار دادن قدرت سیاسی و بازیگران دخیل در آن به شمار می رود.