رنسانس ایرانی مدیون نهضت ترجمه است. از تاسیس جندی شاپور در عهد ساسانیان و ترجمه علوم یونانی، رومی و هندی به زبان پهلوی تا روزگار سلسله قجر، خودآگاهی ایرانیان متاثر از آثار ترجمه شده و شناخت دیگرجهان های نامکشوف عنوان می شود. ادبیات از عصر مشروطه، در پی توسعه ترجمه آثار غیرایرانی، تحول خواهی و تغییر را عامل تاثیر اجتماعی و تناسب ادواری خود قرار داد و آرام آرام؛، مترجمان به عنوان پل های وصول به این اراده ادبی متاثر از جامعه، آثار غالبا مشهور دیگر بلاد دور و نزدیک را به ایرانیان معرفی کردند که آگاهانه هم به ارتقای سطح کیفی آثار ادبی نویسندگان ایرانی و هم به تغییر ذائقه مطالعاتی مخاطبان منتهی شد.