آرشیو شنبه ۱ آبان ۱۴۰۰، شماره ۴۱۲۵
اندیشه
۶
مرور

در شناخت سیاست

در کتاب «تحلیل سیاست: پرسش از بازنمایی ها» اثر کارول باکی که به تازگی با ترجمه حمیدرضا واشقانی فراهانی از سوی نشر همشهری منتشر شده، رهیافت پرسش از بازنمایی ها معرفی می شود که در تحلیل سیاست هیچ چیز را بدیهی نمی انگارد. موضوع کاوش این رهیافت و این کتاب خود ایده سیاست گذاری است. نفس ادعای سیاست گذاری متناسب با دریافتی خاص از نقش دولت است که نویسنده قصد دارد در آن مداقه کند. سیاست بعدی فرهنگی نیز دارد. سیاست در بستری تاریخی، ملی و بین المللی شکل می گیرد و به همین اعتبار بی راه نیست که به سیاست در معنایی انسان شناختی و به مثابه محصولی فرهنگی نیز بیندیشیم. این شکل از مواجهه با سیاست یعنی پرسش از منابع و چگونگی عملکرد سیاست - بخشی از پروژه ای بزرگ تر است: فهم چگونگی واقع شدن سیاست و تبعاتش برای آنان که مورد حکم فرمایی قرار می گیرند. هدف از پرسش درباره چگونگی واقع شدن سیاست فهم این است که چطور «نظم» تداوم می یابد و ما چطور با و تحت انقیاد قواعد زندگی می کنیم. بنابراین پرداختن به سیاست عمومی و نحوه حکم فرمایی در معنای موسعش نه تنها شامل قوانین و قانون گذاری می شود بلکه از آن فراتر فهمی جامع از اداره اجتماعی و نقش متخصصان و کارشناسان را نیز در بر می گیرد.

رهیافت پساساختارگرایانه به تحلیل سیاست بهترین توصیف برای رویکرد این کتاب است. اینکه معنای عنوان چیست، در خلال فصل های یک و دو روشن می شود. به بیان ساده، هدف کاوشی عمیق تر از حد مرسوم در معنای سیاست ها و معناسازی هایی است که بخشی از فرمول بندی سیاست ها هستند. روش شناسی معرفی شده در این کتاب را که «پرسش از بازنمایی ها» نام دارد، نویسنده پیش تر در کتابی دیگر شرح داده است. هدف مشخص نویسنده در آن کتاب این بود که چگونه چنین روشی می تواند برای نظریه پردازان فمینیست درکی از شیوه های فهم نابرابری علیه زنان در سیاست های مداخله ای غربی و پیامدهای آن فراهم آورد. کتاب پیش رو برای استفاده آسان طراحی شده است. فصل یکم، قدم های این رهیافت را به صورت مستقیم و به سبک راهنماهای گام به گام برمی شمرد، با این امید که دانشجویان اگر بخواهند، بتوانند به شیوه ای مناسب این روش را به کار بندند. فصل دوم زمینه های نظری مفاهیم کلیدی این رهیافت را فراهم می کند. فصل های سوم و چهارم این رهیافت را به شکلی گام به گام به کار می گیرند، در حالی که فصل های پنجم تا دهم شکلی متقاطع تر از تحلیل را بسط می دهند. فصل پنجم شیوه هایی که نظریه ها و سیاست های عدالت کیفری مسئله جرم را بازنمایی می کنند، بررسی می کند. در فصل ششم با اهمیت تامل درباره معانی بارشده بر مدلول کلیدی «سلامت» در سیاست های مربوط به سلامت مواجه می شویم، همچنین شیوه های مختلف درک مفهوم پیشگیری بررسی می شود. فصل هفتم اشکال حکمرانی و حکم روایی هایی که حوزه های سیاستی مربوط به میزان و ماهیت جمعیت را درمی نوردند و معیارهای شهروندی به بحث گذاشته می شود. در فصل هشتم بر روش هایی تمرکز می شود که قوانین ضدتبعیض برابری را به مثابه برابری رسمی برمی سازند و مستلزم «رفتار برابر» با آنهایی هستند که «مشابه» پنداشته می شوند. در فصل نهم چند مورد از بحث های جاری درباره آموزش و سیاست آموزشی بررسی می شود. در فصل دهم تمرکز نویسنده بر رابطه میان قدرت و دانش و نشان دادن این موضوع است که چرا دومی مفهومی پرمناقشه است. واژگانی هم که در متن با قلم درشت آمده اند در واژه نامه تشریح شده اند.

این کتاب استدلالی اساسی و انسجام بخش دارد و رهیافت «پرسش از بازنمایی ها» را به تحلیل سیاست، در مقابل خوش بینی افراطی پارادایم «حل مسئله» (هم در آموزش و هم در سیاست گذاری عمومی) پیش می نهد. استدلال مربوط به این نکته در مقدمه طرح می شود و به عنوان موضوعی در پس زمینه هر فصل (تا فصل دهم که به طور کامل درباره آن بحث می شود) ادامه می یابد. به طور خلاصه پیام کتاب این است: برای برنهادن ابعادی جدید در تفکر درباره چگونگی واقع شدن حکمفرمایی، چرخش نقطه کانونی تحلیل سیاست از حل «مشکل/مسئله» به پرسش از «مشکل/مسئله» (یعنی واکاوی شیوه هایی که پیشنهادهای تغییر «مشکل/مسئله» را بازنمایی می کنند) ضرورت دارد. مترجم در مقدمه کوتاهی که نوشته رویکرد اصلی کتاب و تفاوت آن با دیگر پارادایم های رایج در تحلیل سیاست را روشن کرده و نکته نهایی مدنظر نویسنده را شرح می دهد: «نکته ای که باکی در انتهای کتاب بر آن دست می گذارد، حق بر مسئله است. تاکید بر این حق، تلنگری است هم بر صاحبان و حاملان دانشگاهی و غیردانشگاهی دانش های رسمی که همنوا با قدرتمندان، حق فرودست شدگان را در اظهارنظر و اثرگذاری در سیاست های عمومی نادیده می گیرند و تنها آنجا حرف از فرودستان می زنند که یا لازم است برای توجیه فقر و تبعیض و نابرابری و اثرات سیاست های خود، ایشان را عاملان تیره بختی خودشان معرفی کنند، یا لازم شود به نام منافع مردم، کام خود و دیگر فرادستان و قدرتمندان را برآورند».