آرشیو پنجشنبه ۹ تیر ۱۴۰۱، شماره ۴۳۱۶
صفحه اول
۱
سرمقاله

به دنبال رویا و نه پای در زمین

سید مصطفی هاشمی طبا

روزنامه همشهری در شماره یکشنبه هفته جاری سخنان رئیس جمهوری محترم را در مصاحبه با صداوسیما و طرح موضوعات مربوط به تورم و گرانی های آینده و میراث شومی که از دولت روحانی به ایشان رسیده است، به چاپ رساند. در ستون سمت چپ روزنامه به مطلبی درباره مهاجرت داخلی از نقاط جنوبی که دچار خشک سالی و ریزگرد و... هستند به گیلان و مازندران و اهمیت این موضوع پرداخته بود، ضمن اینکه حجم عملیات ساختمانی در شمال کشور موید این مهاجرت است. این دو مطلب در کنار هم نشان از آن داشت که رئیس جمهور تنها به مسائل جاری قابل بازگشت که به نوعی قابل حل است، پرداخته و حتی وعده گرانی های جدید در سال آینده را داده و از کنار مسائل بسیار مهم تر ایران از جمله مسئله مهاجرت داخلی و البته ده ها مسئله مهم دیگر غیرقابل بازگشت از جمله مسائل ژئوپلیتیکی گذشته است و لازم به توضیح نیست که مسائلی که به آنها پرداخته نشده آینده وجودی ایران و نظام جمهوری اسلامی را رقم می زند. اتفاقا در باب مسائل مختلف روز و حاشیه های آن در این روزنامه و در روزنامه های دیگر موارد مختلفی از قبیل سفر وزیر خارجه روسیه و حاشیه های آن، سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سفر نخست وزیر عراق و بسیاری دیگر به چشم می خورد که هرکدام جای تامل و دقت دارد. اما آنچه بسیار مورد توجه این نویسنده قرار گرفت، مطلبی بود از گفت وگو با جناب آقای سیدمحمد میرباقری تحت عنوان «حرکت به سوی تکنولوژی کارآمد» که می تواند نشانه هایی از تفکر موجود و حاکم در کشور را نشان دهد. در کنار همه خبرهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و گرفتاری های مردم محتوای این گفت وگو نشان می دهد که علت گرفتاری های ما در این روزگار چیست؟ اگر پای ما در زمین باشد و به زمین نگاه کنیم می توانیم به قول معروف گلیم خود را از آب بیرون بکشیم، ولی اگر پای در زمین نباشد و به رویا بیندیشیم آن وقت در کار روزمره خودمان می مانیم و ظاهرا آنچه را که جناب آقای میرباقری در مصاحبه ارائه کرده اند، شیوه ملک داری مان است و به همین دلیل به دنبال ناکجاآباد، آبادی خودمان را از دست می دهیم. کلام ایشان را به تذکار می برم، شاید گرهی را که وجود دارد یا به تعبیر رئیس جمهوری محترم، مسبب وضع فعلی را بشناسیم. طبعا به نظر می رسد در این میان اندیشه رئیس جمهور قبل آقای حسن روحانی که با کلید همه درهای بسته را می خواست بگشاید یا می خواست با توانایی خود به عنوان سوپرمن راسا همه تحریم ها را برطرف کند، از این قبیل است. پای نه در روی زمین و اندیشه در ناکجاآباد. البته اشکال ندارد خود را سرگرم بحث های کلامی و حتی سفسطه های فلسفی کنیم و با سلسله کلمات و جملات برای خود دنیایی خیالی بسازیم، زیرا هیچ معیاری برای سنجش وجود ندارد و کلمات و جملات مطنطن همواره می تواند زاییده و نوشته شود و بی هیچ بار معنایی و اجرائی و صرفا با کلام ناکجاآبادی باقی بماند و طبیعی است حرف زدن نه مالیات دارد و نه تعب و نه مجازات و صرفا آنچه باقی می ماند تخیل و تخریب است، هرچند به ظاهر زیبا و نیکو باشد. ایشان فرموده اند فناوری های جدید یک سلسله ضعف های بنیادی دارد که آنها را به اینجا کشانده و ما باید از نقطه های بنیادین دیگری آغاز کنیم و به فناوری های جدید برسیم. معنی این حرف آن است که نقطه های بنیادین فناوری را که در تاریخ علم به دوران پارینه سنگی و ابزارسازی انسان بازمی گردد، دوباره احیا کنیم و نوع دیگری از فناوری را اختراع کنیم. جالب است که در همان صفحه کلام مقام معظم رهبری درج است که گفته اند فناوری به مسیرهای غیرانسانی رفته و مثال آن را تولید بمب اتمی ذکر کرده اند؛ یعنی آنکه اصل فناوری نفی نشده بلکه سوءاستفاده از آن نهی شده است. اتفاقا در همان صفحه مصاحبه جناب آقای میرباقری، نظریه شهید مطهری که همسویی کامل با بیانات مقام معظم رهبری دارد ذکر شده است. شهید مطهری می گوید ریشه مشکلات امروز بشر تکنولوژی نیست، بلکه مشکل در خود انسان است. رابطه انسان با انسان که درست باشد صنعت جامد، جماد مرده می شود برای انسان و در دست انسان، مانند یک بیل در هر حدی که بخواهد استفاده کند، می کند و در هر حدی که بخواهد استفاده نکند، نمی کند.توجه شود که ادعای ابداع فناوری جدید با بیان مسیرهای غلط استفاده از فناوری تفاوت کامل دارد. فناوری یعنی تطور خلاقیت انسان در طول تاریخ درحالی که ادعای ابداع فناوری جدید معلوم نیست یعنی چه و به کجا می تواند تکیه کند و آیا می توان تاریخ را از نو شروع کرد.

 نه فقط سوءاستفاده از انرژی اتمی برای ساخت بمب اتمی به گفته مقام معظم رهبری مضر است که ابزارهای خلق شده بسیار ساده توسط انسان می تواند مسیر خطرناکی را داشته باشد. یک چاقوی ساده می تواند باعث جنایت شود. خلق فناوری جدید یک تخیل توهمی است، اما خلق مسیر انسانی و الهی برای استفاده از تکنولوژی حتما امری پسندیده و ضروری است. مسائل بسیاری در جامعه مان موجود است که با همین فناوری روز می تواند حل وفصل شود. آنچه از باب تخیل گفته می شود نه ممکن است و نه راهی برای رفع مشکلات به بار می آورد. اشکال کار این نوع تخیل بی انتها و بدون محور موجب گسترش اوهان در ذهن ها می شود و به جای حل مسائل از طریق اندیشه و فناوری موجود، ما را سرگرم مباحث کلامی می کند درحالی که دیگران بر ما سبقت و تقدم می یابند. صرف نظر از همه حرف ها در این اندیشه ام که طرح این نوع مسائل در کجای اندیشه اسلامی جای دارد و آیا مشمول آیه شریفه قرآن کریم «یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون، کبر مقتا عند الله ان تقولو ما لا تفعلون» نمی شود؟