آرشیو سه‌شنبه ۱۸ امرداد ۱۴۰۱، شماره ۶۲۷۸
ایران
۱۴
گذر

مرثیه ای برای خاک استان ها

این درد بزرگی است که آمار دقیقی از مقدار فرسایش خاک چه از نظر بادی و چه آبی در کشور وجود ندارد. اما عواملی مانند تغییر اقلیم، تغییر روند بارندگی ها و خشکسالی جملگی در تشدید فرسایش خاک نقش دارند. ضمن این که عوامل انسانی هم به شکل گسترده ای وجود دارد و شاهد تخریب ساختمان خاک توسط این موجود ویرانگر هستیم. شاید مردم درخصوص آب، جنگل ها، پوشش گیاهی و جانوری اطلاعات زیادی داشته باشند اما در ارتباط با خاک این طور نیست. به همین دلیل اهمیت ویژه ای که برای خاک برشمرده می شود فقط به تولید غذا برای انسان و دیگر موجودات ساکن روی زمین ختم می شود اما این تمام کارکرد خاک نیست. درحال حاضر 22استان ایران به شدت با فرسایش خاک مواجه است و این مساله می تواند روزهای سختی را برای آینده رقم بزند.

خوزستان بحرانی در رتبه اول

میزان فرسایش خاک در خوزستان آن قدر بالاست که با اعلام وضعیت بحرانی، این استان به رتبه اول کشور در این زمینه تبدیل شده است.

به طور متوسط، سالانه از هر هکتار زمین، حدود 18تن فرسایش خاک ثبت می شود و در برخی مناطق این رقم به 33تن هم می رسد که از نظر کارشناسان آماری وحشتناک است.

با این که مسئولان بارها اعلام کرده اند آبخیزداری، کشاورزی و جوامع محلی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و در توانمندسازی جوامع محلی که جزئی از مطالعات در حوزه آبخیزداری هستند، بر فرهنگ سازی تاکید شده اما در عمل هیچ خروجی دیده نمی شود و خاک ها همچنان از دست می روند.در کنار کشاورزی به روش سنتی که فرسایش خاک را افزایش می دهد، حالا آبی که از سد گتوند خارج می شود نیز مزید بر علت شده و رسوبات را وارد رودخانه کارون می کند.

 خطر بیخ گوش مازندران

سال هاست که فرسایش خاک در مازندران آغاز شده و در برخی مناطق این استان به مرحله خطر رسیده است.

در شرایط فعلی، وقتی بارندگی ها حالت سیل زدگی پیدا کرده و فراوانی بارندگی کم و حجم بارندگی زیاد شده، میزان فرسایش خاک بالا رفته است. وزش باد با سرعتی بیش از آستانه، عدم وجود پوشش گیاهی، رطوبت پایین خاک، ساختمان نامناسب و عدم زبری سطح خاک و توزیع نامناسب بارندگی از عوامل تاثیرگذار در فرسایش خاک هستند.

مازندران به دلیل انواع بادهای مداوم موسمی و محلی و وجود تنوع اقلیمی و ژئوفیزیکی، مناطق جلگه ای و دشت، عرصه های جنگلی، مناطق دامنه ای، اراضی شیبدار و کوهستانی و همچنین فعالیت های انسانی، معدنکاری و نداشتن مدیریت صحیح منابع آب خطر فرسایش را بیش از هر زمان دیگری در کنارش حس می کند.

 سمنان، کویری در ماتم خاک

سمنان استانی کویری به شمار می آید که متوسط فرسایش خاک در آن 15تن در هکتار اعلام شده است.

فرسایش خاک در کنار افزایش روند شوری و نابودی میکروارگانیسم ها از جمله مواردی هستند که سبب می شوند حیات از خاک سمنان رخت بر ببندد و منابع غذایی ساکنان آن را تهدید کند. بالارفتن شوری خاک ناشی از افت کیفیت آب کشاورزی و افزایش عمق چاه ها، کاهش شدید مواد آلی خاک در پی شخم و شیار نامتوازن و مصرف نامتعارف مواد کودی به ویژه کودهای محتوی نیتروژن و تخلیه خاک از عناصر غذایی به دلیل مصرف نکردن درست و کافی کودهای شیمیایی و آلی از جمله عوامل تهدیدکننده خاک در این منطقه از ایران محسوب می شود.

این استان به لحاظ کویری بودن هم اکنون دارای فرسایش آبی و خاکی شدید است و سالانه فرسایش حجم زیادی از خاک این منطقه را از بازی روزگار خارج می کند.