فروردین ماه 1398 باران سیل آسایی فرود آمد و بخش زیادی از یخدان میرفتاح ملایر را با خود شست و برد. حالا بعد از گذشت 4 سال رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر به «ایران» خبر داده 1800 میلیون تومان اعتبار ملی و استانی برای مرمت این بنای تاریخی تامین شده و قرار است تا 3 ماه دیگر پروژه مرمت به ایستگاه پایانی برسد.4 سال پیش بارش های سیل آسا در فروردین ماه همه را شوکه کرد. بارانی غیرمنتظره که آسیبی جدی به پیکره بسیاری از آثار تاریخی استان همدان از جمله یخدان میرفتاح ملایر وارد کرد. همان موقع علی مالمیر، مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان خبر داد بارندگی ها 38 میلیارد و 800 میلیون ریال به بناهای تاریخی همدان خسارت وارد کرده و در میان آثار تاریخی، یگانه یخدان غرب کشور در ملایر دچار خسارت کلی شده است.

بارندگی ها به بخش فوقانی و طاق تنها بنای خشتی استان همدان آسیب زد و گنبد آن را فرو ریخت؛ اتفاقی تلخ که دل بسیاری از فرهنگ دوستان و فعالان میراث فرهنگی را به درد آورد. همان موقع مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان قول مساعد داد که مرمت این بنا یکی از اولویت های نخست میراث فرهنگی در سال جدید باشد. در کنار سایه مهیب سیلاب، به یکباره کرونا نیز همانند یک میهمان ناخوانده از راه رسید و بر مرمت این بنای تاریخی سایه افکند. احیای دوباره این بنای بر جای مانده از دوران قاجاریه با از راه رسیدن این ویروس مرگبار بار دیگر به تعویق افتاد و مسئولان استانی وعده دادند با فروکش کردن بیماری و رفع محدودیت ها، کار مرمت و بازسازی این بنای خشتی در اولویت کاری آنها قرار خواهد گرفت. در تمام این مدت نیز مرمت این بنای تاریخی لنگ تامین اعتبار باقی مانده و با تزریق قطره چکانی بخش هایی از آن مرمت و بازسازی شده است.

سال گذشته ابراهیم جلیلی، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر خبر داد در ادامه فعالیت پروژه مرمت و بازسازی بنای تاریخی یخدان میرفتاح، اقدامات حصارکشی بنا به طول 130 متر، تهیه مستندنگاری بنا، طرح آسیب شناسی و همچنین ایجاد نگهبانی و حصار کشی با استفاده از مصالح موجود با اعتباری بالغ بر 200 میلیون تومان انجام شده است.

یک سال قبل نیز از محل اعتبارات ملی، 600 میلیون تومان در قالب اوراق به مرمت بنا تخصیص یافت و مطابق قراردادی که از محل اعتبارات ملی در قالب اوراق به مبلغ 400 میلیون تومان با پیمانکار ذی صلاح مرمت منعقد شده بود، از اسفند 1400 پروژه مرمت فعال شد. در این مدت نیز علاوه بر ایجاد دیوار سنگی، در فاصله هر چهار متر پایه بتنی قرار داده و با تزریق بتن و ایجاد کمربند بتنی، استحکام بخشی عالی در بستر خاک انجام شد تا پس از احیای طاق، ساقه و پایه دوام و مقاومت لازم را برای نگهداری داشته باشد. از طرفی بتن ریزی انجام گرفت و علاوه بر آن یک کانال رطوبت گیر نیز برای دفع رطوبت دیواره فوق و تاسیسات ایجاد شد. طی این سال ها حدود یک میلیارد و 450 میلیون تومان برای مرمت این بنای خشتی هزینه شد. پس از اتمام بتن ریزی و عملیات مرمت، ساخت طاق گنبد در دستور کار قرار گرفت. خوشبختانه در سال جدید اعتبار ملی و استانی برای مرمت این بنای ارزشمند تزریق شده و مقرر شد طی 3 ماه آینده عملیات مرمت یخدان میرفتاح تکمیل شود.

طبق گفته اتابک صفری، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان به «ایران»، با فرو ریختن بخش فوقانی و طاق بنای تاریخی یخدان میرفتاح ناشی از سیل ویرانگر 1398، قرار شد از اعتبارات مدیریت بحران برای بناهای آسیب دیده از سیل استفاده کرده و این محوطه مرمت شود. متاسفانه طی این سال ها این اعتبار تامین نشده و کار مرمت به تعویق افتاده است. البته طی 2 سال گذشته بخشی از اقدامات عمرانی انجام شده و حدود 40 درصد اقدامات اولیه و حفاظتی برای مرمت یخدان میرفتاح به سرانجام رسیده است.

او می افزاید: خوشبختانه در سال جاری اعتبار 1.5 میلیارد تومانی از اعتبارات سفر ریاست جمهوری به مرمت این محوطه تخصیص پیدا کرده و ابلاغ نیز شده است. همچنین حدود 300 میلیون تومان از اعتبارات استانی برای این پروژه پیش بینی شده که امیدواریم با تجمیع این مبالغ (1800 میلیون تومان) کار مرمت یخدان میرفتاح در کمترین زمان ممکن آغاز شود.

طبق گفته صفری، هفته های گذشته درگیر شناسایی پیمانکار و تشریفات عقد قرارداد برای مرمت محوطه بودیم. بخشی از کار انجام شده است و طی 2-1 هفته آینده اقدامات عمرانی یخدان آغاز خواهد شد. طرح مرمت قبلا تهیه شده و تمام موارد در آن برآورد شده است. بخشی از کار مرمت طی سال های گذشته انجام شده است و حالا اتمام پروژه و مرمت نهایی این محوطه نهایتا تا 3 ماه دیگر انجام خواهد شد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان درباره اخبار منتشر شده در فضای مجازی مبتنی بر انباشت زباله و پسماند در حریم یخدان میرفتاح نیز می گوید: دور این بنا حصارکشی شده است و به صورت شبانه روزی توسط یک نگهبان محافظت می شود. تاکنون هیچ گزارشی از انباشت زباله و پسماند پیرامون این محوطه از سوی شهرستان ملایر به اداره کل میراث فرهنگی استان همدان ارسال نشده است. اگرچه بعید است این اتفاق رخ داده باشد اما ما حتما از شهرستان پیگیری کرده و در صورت تایید، آن را در اسرع وقت برطرف خواهیم کرد.