در روزهای اخیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) به صورت رسمی اعلام کرده است که شیرین کننده های غیرقندی نباید به عنوان راهکاری برای دستیابی به کنترل وزن یا کاهش خطر ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت و بیماری های قلبی استفاده شود. دستورالعمل های جدید سازمان بهداشت جهانی برای افرادی که به دلایل سلامتی به شیرین کننده های مصنوعی روی آورده اند چه معنایی دارد؟ آیا آنها باید دوباره سراغ شکر بروند؟

شیرین کننده های مصنوعی ترکیبات طبیعی یا ترکیبات سنتزشده ای هستند که طعم شیرینی مانند شکر دارند. البته در مقدار وزنی برابر با شکر تا 400برابر شیرین تر هستند اما انرژی تولید نمی کنند یا انرژی ناچیزی تولید می کنند. برای مقایسه، هر گرم شکر 17 کیلوژول (4 کالری) انرژی تولید می کند، بنابراین یک قاشق چایخوری شکر 85 کیلوژول دارد. انواع مختلفی از شیرین کننده های مصنوعی تولید می شوند. برخی از آنها مصنوعی هستند، برخی دیگر از مواد طبیعی مانند میوه مانک و گیاه استویا استخراج می شوند.

از حدود سه دهه پیش زمانی که مصرف شیرین کننده های مصنوعی در غذاهای فرآوری شده رایج شد، گفته می شد که جایگزینی برای شکر برای تولید محصولات غذایی با هدف کاهش وزن یا اصطلاحا محصولات رژیمی هستند.یک قوطی نوشابه شیرین شده با شکر به طور متوسط حدود 500 کیلوژول انرژی دارد. از نظر تئوری، جایگزینی روزانه یک قوطی نوشابه شیرین شده با قند با یک قوطی نوشابه شیرین شده با شیرین کننده مصنوعی، باید وزن شما را حدود یک کیلوگرم در ماه کاهش دهد اما تحقیقات در چند دهه گذشته نشان می دهد که این موضوع عملی نیست.

سازمان بهداشت جهانی توصیه خود را براساس یک بررسی سیستماتیک ارائه داده است. هدف این بررسی ارائه راهنمایی مبتنی بر شواهد در مورد استفاده از شیرین کننده های مصنوعی در مدیریت وزن و پیشگیری از بیماری بوده است. با توجه به این که چاقی خطر ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت و انواع خاصی از سرطان را که عامل اصلی مرگ ومیر در جهان هستند افزایش می دهد، مدیریت وزن بسیار مهم است.بررسی سیستماتیک سازمان بهداشت جهانی شامل داده هایی از انواع مختلف مطالعات بود که اطلاعات متفاوتی درخصوص چاقی بدن، بیماری های غیرواگیر و مرگ ارائه می دهد.برای چاقی بدن، کارآزمایی های تصادفی سازی شده و کنترل شده نشان داد افرادی که شیرین کننده های مصنوعی بیشتری مصرف می کنند، کمی وزن شان پایین تر بود. اما نوع دیگری از مطالعات نشان داد که مصرف بیشتر شیرین کننده های مصنوعی با BMI یا شاخص توده بدنی بالاتر و 76درصد افزایش احتمال چاقی مرتبط است. این مطالعات همچنین نشان داد که برای مصرف بیشتر نوشیدنی های شیرین شده با قند مصنوعی، خطر ابتلا به دیابت نوع2، 23 درصد افزایش می یابد. اگر شیرین کننده های مصنوعی به عنوان یک کالای رومیزی (که مصرف کننده به غذاها و نوشیدنی ها اضافه می کند) مصرف شود، خطر ابتلا به دیابت 34درصد افزایش می یابد.در افراد مبتلا به دیابت، شیرین کننده های مصنوعی هیچ یک از شاخص های بالینی مورد استفاده برای نظارت بر دیابت آنها مانند سطح قند خون ناشتا یا انسولین را بهبود نمی بخشد یا بدتر نمی کند.اما شیرین کننده های مصنوعی با تفاوت در میزان کلی ابتلا به سرطان یا مرگ زودرس ناشی از سرطان ارتباط نداشتند. به طورکلی، درحالی که کارآزمایی های تصادفی سازی شده کنترل شده کاهش وزن کمی بیشتر را در افرادی که از شیرین کننده های مصنوعی استفاده می کردند نشان داد، مطالعات مشاهده ای نشان داد که این گروه در معرض خطر افزایش چاقی و پیامدهای سلامت ضعیف تر هستند.

پاسخ به این سوال منفی است. در سال 2015/ 1394، سازمان بهداشت جهانی دستورالعمل هایی را در مورد مصرف قند برای کاهش خطر اضافه وزن و چاقی منتشر کرد. قندهای افزوده در غذاها و نوشیدنی های فرآوری شده و فوق فرآوری شده مانند نوشابه ها، نوشیدنی های میوه ای، نوشیدنی های ورزشی، شکلات و شیرینی ها، ماست طعم دار و میوسلی بارها یافت می شود. این دستور العمل توصیه می کند که افراد بیش از 10درصد از کل انرژی دریافتی خود را که حدود 50 گرم (10 قاشق چای خوری) شکر در روز برای یک بزرگسال متوسط است که به 8700 کیلوژول در روز نیاز دارد، مصرف نکنند. بنابراین تا می توانید مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین را کاهش دهید.