این کامیونت قدیمی ترک را وقتی در راه بندان یکی از خیابان های فرعی استانبول گیر افتاده بود، دیدم و از آن عکسی گرفتم. با راننده آن که مسن است، خوش وبشی می کنم و رد می شوم. مرا به یاد کامیون یا کامیونت های قدیمی ترک روی جاده های ایران در دوران جنگ می اندازد که معمولا به صورت کاروانی حرکت می کردند. در ترکیه مرفه تر امروز کمتر این نوع کامیونت ها را می توان روی جاده های اصلی دید. امروزه شاید بتوان آنها را روی مسیرهای روستایی و در حال انتقال محصولات باغی و صیفی جات مشاهده کرد. آنها که سن وسال شان اقتضا می کند به یاد می آورند آن روزهای جنگ را که وقتی دو کشور ایران و عراق به تخریب زیرساخت های اقتصادی یکدیگر مشغول بودند، چگونه ترکیه از فرصت پیش آمده حداکثر استفاده را برد و با صدور محصولات مصرفی به دو کشور، اقتصاد ضعیف خود را سروسامانی بخشید. ترکیه در دو دوره نسبتا باثبات به پیشرفت های اقتصادی خوبی دست یافت؛ دوره ریاست تورگوت اوزال و نیز دوره ریاست حزب عدالت و توسعه و ریاست اردوغان. در مابقی موارد در این نیم قرن عمر اکثر کابینه ها کم دوام بوده و به سقوط کابینه ها منتهی شده است یا اینکه کودتایی در ترکیه اتفاق افتاده است. اما شاید بادوام ترین دوره ریاست مربوط به همین دوران ریاست اردوغان باشد. رمز موفقیت وی تنها سیاست های اقتصادی نسبتا موثر نیست و بیشتر به سوارشدن وی بر موج احساسات مذهبی- ملی مردم ترکیه و نیز حداکثر استفاده از آن به عنوان یک سیاستمداری که به خوبی زبان توده و نیازهای آنها را درک می کند و بلد است چگونه به زبان عوام با آنها حرف بزند، برمی گردد. من قبلا به برخی شباهت های مردم ایران و ترکیه در جایی دیگر اشاره کرده بودم. در اینجا به برخی تفاوت های آنها اشاره می کنم تا شاید رمز موفقیت اردوغان بهتر درک شود؛ اکثر مردم ترکیه دارای اعتقادات مذهبی قوی هستند و حتی در صورت مهاجرت ارتباط خود را با یکدیگر و نیز سنت های مذهبی خویش قطع نمی نمایند. من در سفرهای متعدد به عمق جامعه ترکیه و حتی روستاهای دورافتاده شاهد بوده ام که چگونه مساجد فراوان در گوشه وکنار ترکیه و خصوصا در شهرهای کوچک یا روستاها همواره مورد استقبال مردم آن مناطق قرار می گیرد و مردم کم وبیش برای ادای فرایض دینی به آن مساجد می روند. فراموش نمی کنیم که در دوران ملی گراهای راست و قبل از به قدرت رسیدن حزب عدالت وتوسعه چه تبعیض های ناروایی علیه مذهبی ها در مراکز آموزشی و خصوصا مناصب دولتی و حکومتی رایج بود. مروه کاواکچی در سال 1999 به مجلس ترکیه راه یافت، اما به دلیل محجبه بودن از ورود به مجلس منع شد. مردم امروز ترکیه آن تبعیض های ناروا را فراموش نمی کنند و طبیعتا از به قدرت رسیدن آن احزاب بیم داشته و نگرانند مبادا آن دوران سخت ریاضت اقتصادی و بی عدالتی ها تکرار شود، فلذا نطق های عوام پسندانه اردوغان هنوز برای اکثریت ترک ها جذاب است و این مانع آن شده است که اکثریت صدای خطر استبدادی از نوع دیگر را بشنوند. انتخابات اخیر ترکیه بار دیگر به روشنفکران ترکیه اثبات نمود هنوز جای یک اپوزیسیون قدرتمند در صحنه سیاسی ترکیه خالی است؛ اپوزیسیونی که در گام نخست بتواند نقدی منطقی بر گذشته احزاب لاییک راست انجام داده و نیز برخوردی عمل گرایانه به احساسات اسلام گرایانه و نیز ملی گرایانه عوام در ترکیه داشته باشد. بدون این ملزومات موفق نخواهد شد راهی به سوی عبور از این دوران عوام گرایی باز نماید.