نگاه ایران به شرق، اگرچه قادر نیست کشور را از منابع و فناوری غرب بی نیاز کند، اما در حال حاضر که غرب روش های سختگیرانه ای علیه جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته و وارد منازعه ای آزار دهنده و گسترده با کشورمان شده است، به عنوان یک آلترناتیو می تواند دست کم یک سیاست دوره گذار یا آن طور که مقامات در تهران تاکید می کنند، به عنوان یک راهبرد در سیاست های منطقه ای و بین المللی، مورد اجرا قرار گیرد و منافعی را عاید کشورمان کند.

در این رابطه، حتی پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم و وقوع تغییرات ساختاری در سیاست های منطقه ای و بین المللی ایران، همکاری با کشورهای همسایه و به موازات آن گسترش روابط با روسیه و کشورهای اقماری آن در منطقه اوراسیا به عنوان یک سیاست راهبردی موردتوجه قرار می گرفت و دولت گذشته به طور جدی به گسترش روابط با کشورهای اقماری روسیه در قالب کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا همت گماشت و سفرهایی را هم در این رابطه به کشورهای یادشده انجام داد.

ماحصل این تلاش ها به امضای قرارداد لغو تعرفه های فی مابین ایران و اتحادیه یادشده منجر و باعث گسترش بیش از پیش روابط تجاری میان تهران و اتحادیه اوراسیا شد. همان هنگام این پرسش مهم مطرح شد که آیا ایران توانایی و ظرفیت استفاده از این فرصت بزرگ و بازار گسترده را دارد؟ نکته مهم اینکه طبق دیدگاه های مطرح شده در نشست های بین المللی، کارشناسان بر توجه به همکاری با کشورهای شرق آسیا که به اقتصادهای نوظهور موسوم هستند، تاکید می کنند. در گذشته نیز کشورهایی مانند تایوان، کره جنوبی و ژاپن که به اژدهاهای کوچک معروف بودند، مقصد سرمایه و تجارت بسیاری از کشورهای توسعه یافته و غربی شدند و هم اکنون کالاهای مهمی از کمپانی های غربی و اروپایی در این کشورها به طور مشترک تولید می شوند که این تولید مشترک یا تولید در سرزمین دیگر، رفته رفته باعث توسعه یافتگی ملموس و رشد اقتصادی این کشورها شده و اکنون تایوان، ژاپن و کره جنوبی به عنوان اقتصادهای توسعه یافته و پیشرو مطرح هستند.

لذا نه فقط چین و سایر کشورهای شرق آسیا که کارشناسان اقتصادی اروپایی و آسیایی همکاری با اقتصادهای نوظهور چه در اوراسیا و چه در آسیای جنوب شرقی را توصیه می کنند، بلکه تهران به همکاری با همسایه های مجاور خود در حاشیه جنوبی خلیج فارس و عراق و افزون بر آن به لایه های دوم همسایگان خود یعنی سوریه و... تمرکز دارد که این موضوع طیف گسترده و متنوعی از شرکای اقتصادی را برای کشورمان پدید خواهد آورد. در تمام این روابط به نحو کامل برای جایگزینی پول ملی و دست کم یک ارز مرضی الطرفین به جای دلار تلاش می شود. این جایگزینی البته سخت، زمان بر و مستلزم همکاری و هماهنگی دقیق مالی میان طرفین ذی نفع است. از جمله به خاطر همکاری هایی که میان شرکای تجاری ایران با چین و روسیه جریان دارد، روبل روسیه یا یوآن چین ممکن است به عنوان یک ارز مشترک یا مرضی الطرفین میان ایران و شرکای تجاری اش پذیرفته شود. این پذیرش هنوز محقق نشده و ممکن است حتی به این زودی ها هم محقق نشود، اما به عنوان یک مدل می تواند موردتوجه قرار گیرد.

البته برخلاف آنچه تبلیغ می شود کشورهای اوراسیا، کشورهای نیازمند یا فقیر نیستند و بازارهای شان، بازارهایی جذاب به شمار می روند. حدود 30 درصد از انرژی نفت و گاز جهان از این کشورها استخراج و صادر می شود.

علاوه بر این، منطقه اوراسیا یکی از سیلوهای بزرگ غلات جهان است که اهمیت آن در هنگام بروز جنگ اوکراین بیش از پیش آشکار شد.

این منطقه همچنین در حوزه های کشاورزی و دامپروری و به طور کلی تولید و برقراری امنیت غذا بسیار حائزاهمیت است که می تواند نیازهای ایران را پاسخ دهد.

مجموعه این نکات باعث می شود تا گسترش همکاری با اوراسیا و تقویت نگاه به شرق در سیاست های راهبردی بین المللی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران همچنان به صورت پایدار و فزاینده مورد تاکید قرار گیرد.