فلسطینیانی که هیچ گاه سرزمین مادری را ندیده اند، چطور قلبشان برای آن می تپد ؟
کتاب «نکبت: فلسطین، سال 1984 و دعاوی حافظه» اثر مشترک دو انسان شناس برجسته معاصر (لیلا ابولوقود، تبعیدی فلسطینی و احمد سعدی) است که به همت دکتر احمد نادری (عضو هیات علمی دانشگاه تهران) و محسن منجی (پژوهشگر غرب آسیا) ترجمه و به همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است. نامگذاری این اثر، براساس واقعه ای در سال 1948 در نقطه عطف تاریخ فلسطین (روز نکبت؛ روز تشکیل دولت اسرائیل) است؛ روزی که مهاجرت اجباری و دسته جمعی فلسطینی ها با ترک دیارشان شروع شد.
نویسندگان در رویکردی انسان شناختی می کوشند تا به این پرسش ها پاسخ دهند که «چگونه هنوز واقعه اشغال فلسطین زنده است و نسل های جدید با چه فرایندی با آن ارتباط برقرار می کنند؟»، «چگونه فلسطینیانی که هیچگاه سرزمین مادری را ندیده اند این گونه قلبشان برای آن می تپد و هویت شان را با آن بازیابی می کنند؟»
این اثر، با رویکرد تاریخی از آنچه که بر فلسطین رفته، نگاشته شده و به خاطرات تاریخی فلسطینی ها در سه بخش و 10 فصل اشاره شده است.
بخش اول با عنوان «مکان های حافظه»؛ سه خاطره با عنوان های-1 تجاوز در قوله، روستای ویران شده فلسطینی -2 نقش نگاری گذشته، بازآفرینی میهن و -3 بازگشت به نیمه ویرانه ها را شامل می شود. بخش دوم با عنوان «وجوه حافظه» متشکل از سه خاطره با عنوان های:-1 تکرار، انباشت و حضور-2 داستان های زنان از نکبت: میان بودن و دانستن و -3استمرار تروما و مبارزه است.
بخش سوم هم با عنوان «نقصان حافظه» در قالب 4 خاطره با عنوان های:-1 رجعت رازآلود حافظه -2 جنسیت خاطره نکبت -3 خاطرات فتح: شاهد مرگ بودن در طنطوره و -4 سیاست شاهد، گردآوری شده است. کتاب با موخره ای با عنوان «تاملاتی درباره بازنمایی، تاریخ و مسئولیت اخلاقی» پایان می یابد.