آرشیو دوشنبه ۶ آذر ۱۴۰۲، شماره ۲۳۴۵۵
پاورقی
۶
حیات نامه فکری و سیاسی علامه محمدتقی مصباح یزدی از تولد تا پیروزی انقلاب اسلامی (1357-1313) (108)

پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک

سهراب مقدمی شهیدانی

بررسی مجاهدت های علامه مصباح در دوران استقرار نظام اسلامی، نیازمند اثری مستقل و تفصیلی است که به همین قلم در دست تدارک است.1 در این بخش اجمالا به برخی اقدامات این فقیه و حکیم مجاهد اشاره می گردد.

مرحوم آیت الله مصباح یزدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مبارزات فکری، فرهنگی خود را ادامه داد و نقطه تمرکز ایشان در دهه 60، فعالیت در جبهه مبارزات فکری و حفظ سنگرهای ایدئولوژیک بود. بدین منظور شاگردان بخش آموزش «موسسه در راه حق» را برای تقابل با جریانات انحرافی بسیج و آنان را برای تبلیغ عالمانه اعزام کرد.2 در پی هجمه تبلیغاتی مارکسیست ها بر ضد بنیادهای فکری اسلام، مجموعه جزواتی با عنوان «پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک» به قلم ایشان و توسط موسسه در راه حق منتشر گردید.3 نوشتن مقالات متعدد علمی در مجله نور علم،4 و انتشار کتاب های موثر و جریان ساز همچون «ایدئولوژی تطبیقی»، «پرتوی از امامت و ولایت در قرآن کریم»،5 «دروس فلسفه»،6 «نقدی بر اصول مارکسیسم»،7 «جنگ و جهاد در قرآن»،8 «توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام» (مجموعه سخنرانی های پیش از خطبه نماز جمعه تهران)،9 از جمله مهم ترین خدمات ایشان در ساحت مبارزه فکری _فرهنگی در دوران استقرار نظام جمهوری اسلامی است. در این دوره برنامه های آموزشی «موسسه در راه حق» با حمایت مالی امام خمینی(ره) توسعه یافت.10 البته مرحوم آیت الله مصباح تنها به تربیت شاگرد و کادر سازی اکتفا نکرده، در خط مقدم مبارزه با التقاط حضور فعال داشت. در این زمینه می توان به مناظره تلویزیونی ایشان با احسان طبری و فرخ نگهدار اشاره کرد که با پیروزی نماینده تفکر اسلام ناب و جریان انقلابی خاتمه یافت.11

آیت الله مصباح در 30 آذر 1360 به عضویت رسمی جامعه مدرسین درآمد 12 اما به دلایلی پس از ورود به این مجموعه از آن کناره گیری کرد.13 اما همکاری موردی ایشان با جامعه مدرسین همچون نمایندگی جامعه در نشست مشترک با اصحاب رسانه (11 دی 1360) ادامه یافت.14 همچنین آیت الله مصباح در راستای اهداف فرهنگی و فکری دوراندیشانه خود، در جهت تداوم و تعالی برنامه های «موسسه در راه حق» گام برداشت که یکی از نتایج آن، تاسیس «بنیاد فرهنگی باقر العلوم(ع)» بود.15 ایشان علاوه بر حضور فعالانه در میدان جنگ نرم، از حضور در جنگ سخت نیز غفلت نداشته است. همچنین نزدیکان ایشان همچون فرزند ارشدشان و نیز برخی دانش پژوهان و متعلمین به تشویق ایشان در جبهه حضور پیدا کردند. همچنین در برخی مقاطع، خود ایشان نیز در بعضی مناطق عملیاتی حضور یافته اند.16

خدمات فکری و فرهنگی آیت الله مصباح بعد از ارتحال امام خمینی(ره) نیز ادامه یافت؛ تاسیس و نظارت بر انتشار نشریات علمی از جمله: «نشریه معرفت»17 و انتشار کتاب های متعدد از جمله: «آموزش فلسفه»،18 شرح نهایه الحکمه (به فارسی و حاصل تدوین مطالب دروس ایشان)،19 «تعلیقه علی نهایه الحکمه»، «دروس فلسفه اخلاق»، «حقوق و سیاست در قرآن» و تفاسیر موضوعی با عنوان «معارف قرآن»، «شرح الهیات شفاء»، «شرح برهان شفاء»، «شرح اسفار اربعه» و آثار متعدد دیگر 20 که مجموعه این آثار در سال های سخت «تهاجم فرهنگی» گسترده دشمن، در پاسبانی از مرزهای عقیدتی و سیاسی و حفظ ایمان و دیانت نسل جوان، نقش برجسته ای داشت. آیت الله مصباح با سفرهای خارجی خود برای ترویج هرچه بیشتر ایدئولوژی اسلام تلاش کرد. شرکت در کنفرانس فلسفه اسلامی در نیویورک21، سفر به مالزی، اندونزی، ترکیه، چین، کنیا، زیمبابوه،22 اسپانیا، مکزیک، کوبا، کلمبیا، برزیل، شیلی و آرژانتین23 از این جمله است.:

1- ان شاءالله به دعای خیر مخاطبان ارجمند و عنایت روح مطهر اولیای الهی این اثر هر چه زودتر به ثمر برسد.

2- فهرست دائره المعارف حاج شیخ رضا استادی (مجموعه آثار حاج شیخ رضا استادی)، به کوشش کاظم استادی، ج15، کتاب ارزشمند، قم، 1399، ص55؛ ذوالشهادتین امام: برش هایی از خاطرات و روایت های تاریخی آیت الله محمدتقی مصباح یزدی(1368-1313)، محمد حسن روزی طلب، شهید کاظمی، قم، 1398، ص 239- 238.

3- ر.ک: «آثار نوشتاری استاد»، پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، http://mesbahyazdi.ir؛ زندگینامه حضرت آیت الله محمدتقی مصباح یزدی، محمدتقی اسلامی، زیر نظر محمود فتحعلی، قم: پرتو ولایت، 1382، ص167-165. لازم به ذکر است که جلد سوم از این مجموعه شش جلدی به قلم مرحوم حجت الاسلام دکتر احمد احمدی نوشته شده است.

4- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ج2،سید محسن صالح، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،تهران، 1385، ص 918، 926 و 931.

5- ر. ک: «آثار نوشتاری استاد»، پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، http://mesbahyazdi.ir؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ج 2، ص 918، 926 و 931، ص 196- 195.

6- همان، ص 146 - 145.

7- همان.

8- همان.

9- زندگینامه حضرت آیت الله محمدتقی مصباح یزدی، محمدتقی اسلامی، زیر نظر محمود فتحعلی، قم: پرتو ولایت، 1382، ص 164. البته مباحثی که ایشان در این سخنرانی در مورد درجات توحید مطرح کرده اند در کتاب «خداشناسی» ایشان نیز آمده است.

10- مصاحبه و تدوین صادق علیپور، «مصاحبه با آیت الله فیاضی»، 1394، آرشیو بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی؛ روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 3318، 21/8/1369، ص 8؛ «آیت الله مصباح یار غار حضرت امام بود: سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب در مراسم ترحیم آیت الله مصباح یزدی در دانشگاه ادیان و مذاهب»، https://urd.ac.ir، چهارشنبه هفدهم دی ماه 1399. لینک کوتاه https://b2n.ir/001195.

11- ذوالشهادتین امام، ص 242 - 241.

12- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ج 2، ص 69 - 67.

13- خاطرات آیت الله مسعودی خمینی، به کوشش جواد امامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381، ص 280.

14- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ج 2، ص 301 - 296.

15- ذوالشهادتین امام، ص 232 - 230؛ حجت الاسلام والمسلمین علی مصباح در گفت وگو با نگارنده در تاریخ (15/9/1401) در مورد این بخش چنین گفتند: «برنامه بنیاد فرهنگی باقرالعلوم(ع) ادامه برنامه توسعه موسسه در راه حق در سطح تخصصی بود».

16- آیت الله مصباح علاوه بر حضور در «فاو» و «دزفول»، در قرارگاه باز سازی شهید علم الهدی در اهواز حضور یافت و در قرارگاه کربلا به سخنرانی پرداخت. ر.ک: «در عملیات کربلای پنج، محافظ آیت الله مصباح یزدی بودم»، گفت وگو با علیرضا کریمی جانباز دوران جنگ تحمیلی، گروه سیاسی - رجانیوز، http://www.rajanews.com، 12/10/1399، شناسه خبر 262949؛ «رسوایی حامیان دولت در پی انتشار اسناد و تصاویر آیت الله مصباح در مناطق جنگی»، گروه سیاسی - رجانیوز، http://www.rajanews.com، 8/10/1395، شناسه خبر 262999. بنابر نقل حجت الاسلام والمسلمین مجتبی مصباح، پس از پرسش آیت الله مصباح از حضرت امام(ره) مبنی بر حضور یا عدم حضور ایشان در جبهه، رهبر فقید انقلاب اسلامی فرمودند: «هر موقع خودم رفتم بر شما هم تکلیف است که بروید.»ر.ک: حقیقت شرق، ص 159.

17- حقیقت شرق، ص 101.

18- مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ج 1، مقدمه، صص 20 19.

19- «آثار نوشتاری استاد»، پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، http://mesbahyazdi.ir.

20- زندگینامه حضرت آیت الله محمدتقی مصباح یزدی، ص 141- 140.

21- ذوالشهادتین امام، صص 270- 267.

22- همان، ص 275 -270.

23- روزنامه جمهوری اسلامی، شماره 5311، 14/7/1376، ص 15؛ به پیشواز خورشید غرب: گزارش سفر آیت الله مصباح یزدی به اسپانیا و آمریکای لاتین، مرتضی موسی پور، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1391.