14 دی، یک روز پس از سالگرد عروج شهید قاسم سلیمانی، سالروز شهادت دکتر سعید کاظمی آشتیانی نیز هست؛ شخصیتی که او را باید از «نخبگان انقلابی موسس» در عصر انقلاب اسلامی دانست. او کار پژوهشکده رویان و توسعه مطالعات فوق حیاتی ژنتیک و سلول های بنیادین را با چنان آگاهی و درایتی پیش برد که از یک «نخبه ارزش آفرین» تبدیل به یک «نخبه معنابخش» شد و نام درخشان خود را بر تاریخ ملی ما ثبت کرد. امروزه این سوال که او چگونه موفق به این کار بزرگ شد، پاسخ خود را کم وبیش یافته است. پرسش اساسی تر آن است که چرا شناخت نیروهای سازنده انقلاب های الهی در گرو شناخت این نخبگان شهید است و این امر امروزه در کشور ما ضرورت بیشتری یافته است؟ در واقع، باید بتوانیم تبیین کنیم که بازخوانی قواعد زندگی این نخبگان، چه تاثیری بر بهبود عملکرد ما برای پیشرفت ایران دارد.

این سوالات ما را در مسیر جست و جو به یک پرسش بزرگ تر می رساند که اساسا توش و توان انقلاب های الهی از کدام سرچشمه ها تامین می شود و نیروی سازنده آنها چیست؟ این ها، مبنایی ترین سوالات شناختی در حوزه اندیشه انقلاب است. با حوادث امروز در منطقه، چنین پرسش هایی حتی برای دیگر اقشار مردم اهمیت یافته است و میدان بحث، گسترده تر شده است؛ از جمله اینکه چرا حوادث، دشواری ها و گردنه های تاریخی، نه تنها انقلاب اسلامی ما را ناتوان و کم رمق نکرده است، بلکه در تلاطم این تحولات چنان صیقل خورده که سختی ها بر قدرت آن افزوده است؟ما بخشی از این توش و توان الهی انقلاب را وامدار شهدای علم و فرهنگ هستیم که قدر آنها همچنان برای جامعه ناشناخته مانده است. بنابراین، در هندسه پیچیده ای که قدرت انقلاب اسلامی را می سازد، باید اصول عقاید و ارزش های زندگی در گروه «نخبگان انقلابی موسس» را دوباره بشناسیم؛ شخصیت هایی که با کنشگری در عرصه های کلان، ستون های علمی و معرفتی و تشکیلاتی جامعه شان را از نو ساختند و از عناصر قدرت نرم یک کشور به شمار می روند. شناخت اصول و ارزش های نخبگان شهید، رمزهای بسیاری را می گشاید که برای امروز ما سودمند است.

نخبگان انقلابی موسس، مانند شهید کاظمی آشتیانی، همواره ذخیره عقلانیت و معرفت جوامع خود به شمار می روند و نماد «هوش فرهنگی» و «نبوغ علمی» روزگار خویش اند. ذهن ساختارساز و فکر دستگاه ساز، آنها را نسبت به دیگر نخبگان، متمایز می کند و در جایگاه «موسس» می نشاند. روندسازی و جریان آفرینی، تنها کار چنین اذهان نخبه ای است که می توانند امضای خود را بر تاریخ مردمی کشور خود، بگذارند.

وانگهی، این نخبگان، گویی به صورت غریزی و ذاتی، دیوان سالاری ها، نظامات اداری و خصلت های آن را می شناسند و به جای آنکه نیروی خود را صرف جنگیدن با ساختارهای فرسوده یا ناکارآمد کنند، با ذهن تیز و قدرت عمل شان، ساختارسازی می کنند و از ظرفیت های دیگر برای رشد علم و توسعه فرهنگ کمک می گیرند. حتی، «ظرفیت سازی جدید» نیز می کنند؛ چنانکه وقتی دستاوردهای آنان پس از سال ها شمارش می شود، حاصل آن پیدایش ارزش افزوده ای ارزشمند برای جامعه و زمانه مانند «پژوهشگاه رویان» است. بی سبب نیست که ما باید در یک سطح از عنوان «نخبگان ارزش آفرین» برای توصیف چنین کنشگران نیرومندی، استفاده کنیم تا بتوانیم طبقه بندی دقیقی از نخبگان خود بر اساس میزان اطلاعات، آگاهی و کارکردهایشان داشته باشیم. این نخبگان با آنها که خود را در جدال با جامعه و دیگر رویدادها دچار اصطکاک زیاد و تنش های تند می کنند و نیروی ذهنی خود را بی جهت فرسوده می کنند، متفاوت هستند.

ویژگی دیگر نخبگان انقلابی موسس، وجود حاضر غایب است: «هرگز وجود حاضر غایب شنیده ای؟» آنها، هستند و نیستند. از سویی، آنها در متن جامعه حضور دارند و به عنوان یک عنصر قدرت در نسبت با دیگر اندام های اجتماعی تعریف می شوند. این اندام ها نیز طبیعتا با یکدیگر تعامل دارند. بنابراین، کاملا اجتماعی و سیاسی هستند و نه تنها تحولات را می فهمند و می شناسند، بلکه خود در مرکز آن «حضور» دارند. اما از سوی دیگر، گویی از جریان روزمره زندگی «غایب» هستند، چرا که هیچ تحول و حادثه و دگرگونی ای، آنها را از افق تاریخی ای که در ذهن شان ترسیم کرده اند، منحرف نمی سازد و علیرغم هزاران گزند، فقط به کار اصلی خود مشغولند تا رسالت شان را بی کم و کاست به انجام رسانند.به همین دلیل است که می توان گفت، نخبگان انقلابی موسس، عارف نیز هستند.آنها به درجه ای از شناخت و یقین رسیده اند که هم بر این جهان اشراف دارند، هم سلوک آن جهانی را تمرین می کنند و از دهلیز میان این دو سلوک است که قدرت انقلابی خود را به امروز و فردای تاریخ، ساطع می سازند.

اما، چیزی بالاتر از یک عرفان تجربی یا تجربه باطنی نیز باید وجود داشته باشد که نخبگان موسس را تبدیل به اسطوره های معنابخش کند، چرا که در جوامع بسیاری می توان نمونه های «نخبگان ارزش آفرین» را نشان داد و لیست بلندی از نام های بزرگ را برشمرد؛ شخصیت های ارزشمندی که جایگاه کم نظیری نیز دارند، اما از مرحله «ارزش آفرینی» به جایگاه «معنابخشی» نرسیده اند.انقلاب اسلامی ایران، «نخبگان معنابخش» را زنده کرد و دوباره به آنها قدرت عمل داد؛ نخبگانی که این بار به جای سربرآوردن از دل مناسبات خاندانی و اشرافی و سلطنتی، از دل توده ها و آن نیز توده های محروم و طبقه مستضعفان تاریخ، متولد می شوند و الهیات وجودی خاص خود را دارند. آنها باورمندترین نیروهای سازنده ایران به آرمان انقلابی هستند، اما در قالب های مرسوم کلیشه ای نمی گنجند و چون نگاه آنها به افق حقیقی تاریخ است، به مناسبات روزمره که بشر را اسیر خود کرده، اهمیت نمی دهند تا همه قوای جوهری وجودشان، صرف آرمان و هدفی شود که پیش روی خود از آینده، برای تعالی جامعه ساخته اند. این تمرکز، منبع قدرتی غیرقابل توصیف است و یک نخبه متفکر را در مقام کانون اندیشنده جهان قرار می دهد. ترجمان دیگر این گفتار، جمله حکیمانه رهبر خردمند انقلاب است که فرمودند: «هر جا که قرار گرفته اید، همان جا را مرکز دنیا بدانید و آگاه باشید که همه کارها به شما متوجه است.»

نخبگان انقلابی موسس، چنین بودند و به همین سبب است که باید قواعد فکری و سبک زندگی آنها را بخوبی شناخت. آنها برای آنکه رسالت تاریخی خود را ایفا کنند و در قامت اسطوره های معنابخش انقلاب اسلامی ظاهر شوند، گویا عمر درازی نیاز ندارند و می دانند چگونه باید صورت مثالی خود را تحقق بخشند.

شهید سعید کاظمی آشتیانی که در ایام سالگرد شهادت او قرار داریم، 44 سال بیشتر نزیست، اما در ذهن نسل های انقلابی، جاودانه گشت. او در کار خود چنان متعهدانه پیش رفت که رهبری، توصیف را درباره اش چنین تمام کردند: «حرکت او، نحوه کار او، مدیریت او، پیگیری او، یک مجموعه کاملی بود از آن چیزی که آدم دوست می دارد و آرزو دارد.»

کار ما آن است که حجاب معاصرت را کنار بزنیم و گنج های زمانه را دوباره زنده کنیم تا بدرستی و منصفانه، نشان دهیم چرا خاک حاصلخیز ایران و روح انقلاب اسلامی، زادگاه این نخبگان انقلابی موسس است؟بنابراین، صرفا باید هشدار اردیبهشت 1401 رهبر معظم انقلاب در دیدار با معلمان و فرهنگیان گرانقدرمان را سرلوحه سیاستگذاری فرهنگی، علمی و آموزشی خود قرار دهیم که فرمودند «شما بین بچه های مدرسه تان، مدارس تان نظرخواهی کنید ببینید چند درصد [سعید] کاظمی آشتیانی را... با آن همه خدمات می شناسند، رونالدو را چند درصد می شناسند، ما چرا افتخارات ملی خودمان را نمی شناسیم؟» شنیدن دوباره هشدار رهبر خردمندمان امروزه از آن جهت اهمیت بیشتر دارد که دشمنان انقلاب اسلامی، از چند سو، این منبع قدرت انقلاب را هدف گرفته اند.از یک سو، «نخبگان انقلابی موسس» در سبک زندگی غربی زاده نمی شوند، بلکه حاصل فضای فرهنگی تمدن اسلامی در ایران هستند که با انقلاب به مرحله تازه ای از نوزایی رسید. بنابراین، جنگ نرم در حوزه سبک زندگی برای از بین بردن این بستر پویای تاریخی، همواره از سوی غرب علیه ما جریان داشته است.

از سوی دیگر، امروزه انقلاب اسلامی عهدی بالنده از تاریخ درخشان خود را طی می کند که حاصل پشت سر نهادن سختی های بسیار و همچنین آبستن دشواری های دیگر برای نیل به قله است. در چنین مقاطعی، قدرت نخبگان انقلابی راه را مانند همیشه هموار خواهد کرد و اگر حضرت آیت الله رئیسی، ریاست محترم جمهوری نیز بر تربیت، حضور و جریان سازی نخبگان اصرار دارند، ناشی از چنین برآوردهای راهبردی ای است؛ جریانی که نخبگان را ناامید می کند، به خون نخبگان شهید خیانت می کند و باید نسبت به این خیانت، بیدارتر از همیشه بود. این بیداری، شعار نمی خواهد و تنها مستلزم خدمت بیشتر به نخبگان معنابخش کشورمان در مقام مفاخر بزرگ ایران اسلامی است.شهید کاظمی آشتیانی به ما آموخت که نباید تنها مفاخر خود را از میان معیارهای کلیشه ای بجوییم و صرفا به تکریم قشری خاص بپردازیم، بلکه باید آنها را کیفی نیز ارزیابی کنیم و با تشخیص وجوه ممیز نخبگان از یکدیگر، قدرت تاسیس و جریان سازی و الهام بخشی نخبگان انقلابی را بیشتر قدر بدانیم.