آینده نظام جهانی، چونان گذشته بر سه محور انرژی، تولید کالا و مسیرهای حمل و نقل می چرخد. در اولین سال های قرن بیستم، بشر با جلوه صرفا گرمابخشی انرژی یعنی هیزم، فضولات حیوانی و این اواخر زغال سنگ خداحافظی کرد و روی به سوی انرژی حرکت و روشنایی یعنی نفت نمود. اینک در قرن بیست ویکم بشر می خواهد خود را از آلودگی انرژی های فسیلی وارهاند و حرکت، روشنایی و زندگی را در انرژی ها پاک و بدون آلودگی تداوم ببخشد. خطوط اصلی و کلی آینده نظام جهانی در نشست 2023 بیست کشور صنعتی در دهلی نو در شهریورماه گذشته ترسیم شد. در این نشست توافق شد که جهان با تکیه بر اصل گذار انرژی، به دو قطب تولید و مصرف تقسیم شود. از این رو تا زمانی که تکلیف انرژی آینده با قطعیت روشن نشود، آینده نظام جهانی هم به درستی شکل نخواهد گرفت. اما قدرت های بزرگ اقتصادی جهان تصمیم گرفته اند همزمان با کنکاش و جست وجو برای یافتن انرژی مطلوب آینده، دو قطبی تولید و مصرف کالا و مسیرهای اصلی حمل و نقل را ترسیم و تحکیم ببخشند. بدین سان، آینده نظام جهانی مبتنی بر اقتصاد و انرژی این گونه خواهد بود که هندوستان به جای چین به کارخانه تولید کالاهای مصرفی جهان تبدیل می شود و کریدور عرب مد مسیر حمل و نقل و انتقال کالا از قطب تولید به مقصدهای مصرف خواهد بود. اگر آینده نظام جهانی را به گونه ای که بیان شد، بپذیریم آنگاه می توانیم سیاست ها و الگوهای رفتار ایرانی را نیز در این عرصه روشن سازیم. نخست باید سری به بخش انرژی بزنیم. هر چند جهان با شتاب برای یافتن انرژی پاک، پایدار، ارزان و در دسترس با جدیت تلاش می کند، اما دستیابی به این هدف چندان دور است که بشر توافق کرده تا چندین ده سال آینده همچنان گاز را محور اصلی دوران گذار انرژی قرار بدهد. پس آینده نظام جهانی در بخش انرژی همچنان گاز خواهد بود. حال باید ببینیم سیاست و الگوهای رفتار ایرانی در این بخش چگونه باید باشد. ایران بعد از روسیه دارای دومین ذخایر گازی بزرگ جهان است. میدان گازی پارس جنوبی در حالی در میانه آب های خلیج فارس می درخشد که همسایه جنوبی به تازگی مخازن تازه ای را در این میدان کشف کرده است؛ کشفی که می تواند در آب های ایران نیز ریشه دار باشد. به عبارت دیگر، در صورتی که ایران نیز به فعالیت های اکتشافی خود در گوشه های این میدان ادامه دهد، دور نیست که به مخازن جدیدی دست پیدا کند و میزان ذخایر این ماده حیاتی را بیش از پیش افزایش بدهد.

ولی مشکل اساسی ایران در زمینه گاز مساله افزایش تولید و صادرات آن است. لزوم نقش آفرینی ایران در بازار جهانی گاز علاوه بر افزایش تولید، ضرورت دستیابی به صنعت گاز مایع یا ال ان جی است. امیدواری این است که ایران با برطرف کردن موانع، هر چه سریع تر بتواند بر میزان تولید خود، وفق برنامه هفتم توسعه و حتی بیش از آن بیفزاید و با پیشرفت در صنعت ال ان جی بتواند به بازیگری فعال در صحنه اقتصاد مبتنی بر گاز جهان، در کنار قطر، استرالیا، امریکا و روسیه تبدیل شود. در نظام آینده جهان، آن چنان که در نشست جی -20 توافق شد، هند به کارخانه تولید انواع کالاهای مصرفی بدل می شود. بدون شک ایران می تواند در تعامل با هندوستان عهده دار تولید بخش هایی از یک محصول نهایی مورد نیاز جهان بشود. گاه تولید بخش هایی از یک کالا از تولید نهایی آن محصول مهم تر است. به عنوان مثال، ایران با در اختیار داشتن معادن عظیم مس، سنگ آهن و فولاد می تواند به کار تولید بخش هایی از کالاهایی بپردازد که برای تبدیل شدن به محصول نهایی، به اجزای مسی، آهنی و فولادی نیاز دارند. بخش مهم و دارای اهمیت ویژه نظام آینده جهانی، مسیرها یا کریدورهای حمل و نقل کالاهای تولیدی است. در نشست جی -20 توافق شد که کریدور عرب مد مسیری باشد که کالاهای تولید شده از هندوستان را تا دهانه خلیج فارس با کشتی حمل کند و از آنجا از طریق امارات و عربستان و با مسیر ریلی به دریای مدیترانه و اروپا حمل شود. سیاست و الگوی رفتار ایرانی در قبال کریدور عرب مد این می تواند باشد که خود را بخشی از این کریدور نظام آینده جهان قرار بدهد. به نحوی که با ایجاد یک انشعاب جنوب به شمال، مسیر عبور کالاهای تولید شده به مقصد آسیای میانه و ترکیه و حتی بخشی از اروپای مرکزی و شرقی از ایران بگذرد. به این ترتیب، ایران با نگاه اقتصادی می تواند در هر سه بخش مهم انرژی، تولید کالا و حمل و نقل، بخشی اثرگذار و جدایی ناپذیر از آینده نظام جهانی باشد.