تسهیلات خرد یکی از دغدغه های مهم سیاستگذاران بوده است. به رغم همه تلاش ها برای تسهیل روند اخذ این تسهیلات همچنان موانع بزرگی بر سر راه متقاضیان قرار دارد. به نظر می رسد بانک های قرض الحسنه توانایی بیشتری در گذر از این موانع داشته اند. ناگفته نماند که در سال های اخیر لندتک ها نیز نقش مهمی در تامین تسهیلات خرد افراد در زمینه کالا و خدمات ایفا کرده اند. براین اساس «دنیای اقتصاد» اعطای وام از طریق مسیرهای مختلف را مورد بررسی قرار داد.

شواهد گویای آن است که افزایش تورم و فقر در سال های اخیر چالش های زیادی برای افراد جامعه پدید آورده است. کاهش رفاه خانوار و محرومیت آنها از خرید کالا و خدمات نقدی موجب شد تا آنها برای تامین کالا و خدمات ضروری خود به بازار تسهیلات دهی پناه آورند. در حالی که برخی از بانک های دولتی بزرگ به تازگی از طرح های ویژه تسهیلات خرد خود رونمایی کرده اند، دو بانک قرض الحسنه رسالت و مهر ایران از مدت ها قبل اعطای تسهیلات با سود کمتر از 5 درصد را در دستور کار داشتند. از مزایای این بانک ها می توان به الکترونیکی بودن مراحل وام گیری، عدم نیاز به ضامن رسمی و روند اعطای وام در سریع ترین زمان اشاره کرد.

هفت خوان روند اداری وام های بانکی، افراد را در نیمه راه پشیمان می کند؛ زیرا متقاضیان جهت دریافت خردترین تسهیلات به طور میانگین باید 4 تا 5 بار به بانک مراجعه کنند. البته این مرتبه از مراجعه بانک در برخی از بانک ها و در شرایطی که مدارک ضامن ها با مشکل مواجه باشد بیشتر نیز خواهد شد. در این میان مزیت بانک رسالت و مهر نسبت به سایر بانک ها الکترونیکی بودن صفر تا صد افتتاح حساب و اخذ تسهیلات به شمار می رود. در این گزارش اعطای وام از طریق مانده گیری مبنای مقایسه در نظر گرفته شده است. به طور مثال در بانک رسالت به ازای 100 میلیون تومان، 660 هزار تومان به صورت روزانه به برآورد تسهیلات شما در همراه بانک رسالت اضافه خواهد شد. پس از رسیدن این مبلغ به میزان وام موردنیاز، کارشناسان میزان سفته موردنیاز را به متقاضیان اعلام کرده و آنها پس از خرید سفته در مرحله ثبت ضامن قرار می گیرند. نکته قابل توجه این است که اجباری در ارائه ضامن رسمی وجود ندارد و تمام کارمندانی که فیش حقوقی خود را بارگذاری کنند می توانند ضمانت فرد مورد نظر را بر عهده گیرند. تمام این مراحل به صورت آنلاین و در همراه بانک رسالت انجام خواهد گرفت که متقاضیان را از بند سازوکار اداری آزاد کرده است.

یافته های میدانی «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که بیشتر کسانی که از اخذ تسهیلات محروم شده اند در مراحل ارائه ضامن به بانک با مشکل مواجه شده اند. وام گیری از طریق مانده گیری در سایر بانک ها از جمله طرح آفتاب سینا، طرح مهربانی بانک ملی و... قابل مشاهده و دریافت است، اما نکته ای که این بانک ها را از دو بانک قرض الحسنه رسالت و مهر متمایز کرده، شرایط ضامن ها است. به طور مثال، در طرح مهربانی در برخی از شعب بانک ملی کارمند بازنشسته دولتی نباید بیش از 65 سال داشته باشد. این درحالی است که بانک های قرض الحسنه رسالت و مهر از این قاعده مستثنی هستند. ناگفته نماند که بانک مهر علاوه بر تسهیلات نقد، به ارائه وام خرید کالا نیز پرداخته است. اما ذکر این نکته ضروری است که گرچه سود این وام از سوی مقامات این بانک 4درصد اعلام شده، اما در نهایت سود این وام با در نظر گرفتن سود فروشندگان به 23درصد خواهد رسید. اما سود تسهیلات نقدی آن حدود 4درصد است که این رقم در بانک رسالت حدود 2درصد است.

از جمله مزیت هایی که بانک های مذکور نسبت به سایر بانک های دولتی و بزرگ دارند، زمان دستیابی به وام است. در صورتی که فرد متقاضی مدارک هویتی خود را در سامانه ثبت کند و پس از تایید کارشناسان اقدام به خرید سفته کند، ضامن اعم از دولتی و خصوصی در عرض 2 تا 3 روز اعتبار سنجی شده، ظرف چند روز وام مورد نظر به حساب مشتریان واریز خواهد شد. این روند از جمله برتری این بانک ها نسبت به سایر بانک ها به شمار می رود. به گفته برخی از افرادی که این روند را در بانک های دولتی پشت سر گذاشته اند، به رغم پذیرش مدارک متقاضیان از سوی مسوول اعتبارات، یک تا دو ماه پس از تاییدیه و با پیگیری مشتریان، مبلغ مورد تایید بانکی به حساب واریز خواهد شد. البته در خصوص این امر نباید از نقش لندتک ها غافل شد.

در سال های اخیر به ویژه در سال 1403-1402 پلتفرم های آنلاین با ارائه تسهیلات کالا به متقاضیان بار آنها را سبک کرده است. گرچه این وام مختص به کالا است اما به گفته برخی از مشتریان آنها با دریافت وام و خرید کالا، آن را با مبلغی کمتر از بازار فروخته و با دستیابی به پول نقد به تامین نیازهای خود می پردازند. برای شناخت بیشتر این بازار باید به گزارش های پیشین «دنیای اقتصاد» رجوع کرد. ورود لندتک ها به نفع افراد تمام شده و آنها برای دریافت کالای مورد نظر خود یا با فروش آنها در بازار به تامین مالی پرداختند.