وضعیت برنج در بازارهای جهانی متزلزل شده و فرصتی را برای خریداران برنج مهیا کرده است. دلیل این موضوع به روندهای جهانی و چالش تقاضا برای این ماده غذایی برمی گردد، به همین دلیل نیز از اواخر ماه گذشته میلادی، قیمت برنج هندی به پایین ترین سطح 18 ماهه خود سقوط کرده است. موج افت تقاضا برای برنج، صرفا دامان محصولات هندی را نگرفته و روی قیمت برنج ویتنامی، ارقام تایلندی و... نیز موثر بوده است.

هند در 28سپتامبر ممنوعیت صادرات برنج سفید غیر باسماتی(non-basmati) را لغو و حداقل قیمت صادرات را 490دلار بر هر تن وضع کرد. بازگشت برنج هند به بازارهای جهانی فشار زیادی بر قیمت محموله های آماده برای تحویل(WR) در سراسر آسیا وارد کرده است. بسیاری از خریداران حساس به قیمت، تامین منابع خود را به هند منتقل کرده اند.

نیتین گوپتا، معاون ارشد شرکت اولام آگری در هند در گفت وگو با اس اند پی، اظهار کرد: من در نیمه اول سال 2025 یک روند نزولی در بازار برنج هند می بینم. این روند در نتیجه تغییرات سیاستی هند در حوزه کشاورزی شکل گرفت و به کاهش قیمت جهانی منجر شد. با پیشتازی هند، سایر کشورها مجبور شدند قیمت های خود را کاهش دهند تا در سطحی رقابتی باقی بمانند. هند چون در این فصل محصول خوبی دارد و ذخایر بی سابقه ای از برنج در این کشور موجود است، عامل اصلی افت قیمت جهانی برنج است.

ظاهرا خرید برنج تا اواسط فوریه ادامه خواهدداشت و به محض در دسترس قرارگرفتن موجودی باقی مانده برای صادرات، فشار بر قیمت ها بیشتر خواهدشد. علاوه بر این، ورود محصولات بهاری در سه ماهه دوم نیز اثر بیشتری بر قیمت ها وارد می کند. با توجه به سطح بالای ذخایر هند، این کشور ظرفیت تامین حجم های زیادی را برای بازار جهانی دارد، بااین حال یک تقاضای تازه از سوی مالزی، نیجریه، اندونزی، بنگلادش و احتمالا کنیا می تواند زمینه ساز افزایش قیمت در بازار شود.

در این باره اوتساو آگاروال، تهیه کننده KLA در هند در گفت وگو با اس اند پی گفته است: نگاه به آینده نشان می دهد؛ قیمت ها تمایلی به سقوط ناگهانی ندارند. البته احتمال کاهش 5 تا 10 دلاری به ازای هر تن برای هر دو نوع برنج سفید و نیم پز وجود دارد. خریداران شرق آفریقا همچنان برنج سفید با منشا هندی را به دلیل هزینه کمتر حمل ونقل ترجیح می دهند، درحالی که خریداران غرب آفریقا ممکن است در صورت پایین تر بودن قیمت برنج ویتنامی نسبت به ارقام هندی، آن را انتخاب کنند.

البته چنان که در ابتدا گفتیم داستان فقط مربوط به هند نیست. بازار برنج تایلندی نیز به دلیل کاهش قیمت های چشمگیر در سایر کشورها، روندی رکودی را تجربه می کند. وانیوات کیتیریانگلارپ، معاون دبیرکل انجمن صادرکنندگان برنج تایلند در این باره اعلام کرده است: قیمت ها باید بیشتر از این کاهش یابند. محصول جدید ما حدود 3 فوریه وارد بازار شده و وضعیت آن خوب به نظر می رسد، بنابراین هیچ افزایشی در قیمت مشاهده نمی کنیم. یک منبع مستقر در بانکوک اعلام کرد؛ درحالی که اندونزی در بازار برنج حضور ندارد، آفریقای جنوبی در حال خرید برنج است و مالزی تامین خود را از پاکستان انجام می دهد.

علاوه بر این، تقاضا از غرب آفریقا ضعیف است. این منبع افزود؛ اگر قیمت برنج هند کاهش یابد، قیمت ارقام تایلندی نیز احتمالا کاهش خواهد یافت. البته کماکان تفاوت قیمتی در محدوده 30 تا 40دلار در هر تن حفظ خواهدشد، مشروط بر اینکه تقاضای قوی وجود نداشته باشد. در همین حال، خریداران در فیلیپین در انتظار کاهش بیشتر قیمت ها هستند.

دلیل این موضوع سطح تقاضای خارجی و عرضه بیش از حد این محصول در بازارهای جهانی به ویژه در غرب آفریقا است. پلاتس، بخشی از کامودیتی اینسایتز Commodity Insights موسسه اس اندپی(S&P Global) قیمت برنج 5 درصد نیمه پخته هندی را در انتهای ژانویه 2024، معادل 429 دلار در هر تن اعلام کرد؛ نسبت به ماه گذشته 10 دلار در هر تن کاهش یافته و از سال 2023 کم سابقه یا حتی بی سابقه است.

در همین تحلیل، قیمت برنج 5 درصد بخارپز(نیمه پخته) 496دلار در هر تن ارزیابی شده که نسبت به ماه گذشته 18دلار در هر تن کاهش یافته است. کاهش قیمت ها احتمالا صادرات را افزایش داده و دست برنج هندی را برای رقابت در بازارهای جهانی باز می کند. بررسی دقیق تر این ماجرا نشان می دهد واردکنندگان از ساحل عاج و توگو نگرانی هایی درباره عرضه بیش از حد در بازار دارند. پیش بینی این گروه از مصرف کنندگان برنج این است که تقاضا در بازارهای محلی در حوالی ماه مارس به دلیل همزمانی عید پاک و ماه رمضان بهبود خواهد یافت.

به عقیده این گروه، مازاد عرضه موجود در بازار به دلیل صادرات قابل توجه از هند است. جالب اینکه طبق گفته شرکت دولتی غله هند، تا ژانویه 2025، هند 29 میلیون تن برنج سفید در ذخایر مرکزی دارد که 7.6میلیون تن بیشتر از حد نرمال ذخیره سازی است. ظاهرا دولت هند 2.4میلیون تن برنج از ذخایر مرکزی برای کمک به تولید اتانول در قالب سیاست فروش در بازار آزاد(Open Market Sale Scheme) به قیمت هر تن 260دلار عرضه کرد. موضوعی که قیمت برنج سفید شکسته هند را به کم ترین سطح دو ساله خود رساند. تقاضای ضعیف بین المللی و افزایش عرضه در بازار داخلی، از مهم ترین دلایل کاهش قیمت برنج بوده است.