دنیای اقتصاد : تقویت صادرات محصولات فولادی در وضعیتی که بازار داخلی محصولات فولادی در رکود به سر می‏‏ برد، به عنوان یک ناجی برای این صنعت عمل می کند و با افزایش نرخ ارز، حجم صادرات هم افزایش یافته است. بررسی رینگ فیزیکی بورس کالا در سه هفته ابتدایی بهمن ماه نشان می دهد که رکود در بخش میلگرد و همچنین تشدید ناترازی انرژی نسبت به مدت مشابه سال گذشته موجب شده است تا میزان معاملات شمش کاهش 7درصدی را به ثبت برساند.

در هفته سوم بهمن ماه سال جاری بخشنامه گمرکی مبنی بر ممنوعیت صادرات محصولات فولادی و نفتی توسط پیله وران، مرزنشینان و شرکت های تعاونی آنها اعلام شد که این موضوع تصورات بازار را در خصوص صادرات محصولات فولادی منفی کرد. این در حالی است که بیشتر صادرات توسط کارخانه ها یا نهادهایی که در ارتباط با خارج از کشور هستند انجام می شود که معمولا معاف از مالیات هستند. طی ماه های گذشته با رشد نرخ ارز در بازار، صادرات انواع محصولات فولادی به صورت قابل توجهی افزایش یافت که این موضوع برای صنعتی که در رکود کامل به سر می برد و تقاضای داخلی به کمترین سطح رسیده است، نکته مثبتی به حساب می آید. به عبارت بهتر تقویت صادرات به کمک بخش تولید آمده است تا بتواند صنعت فولاد را از وضعیت موجود نجات دهد.

در این بین، دو نکته منفی قابل توجه است. موضوع اول به نحوه بازگشت ارز مربوط می شود که از کانال اصلی تضمین شده نیست؛ چرا که در هر شرایطی مشتری خارجی باید پول آن را از طریق صراف پرداخت کند. موضوع دوم آن است که به دلیل اینکه صادرات با ارز مبادله ای انجام نمی شود، بلکه با ارز آزاد صورت می گیرد، تا حداقل 20 درصد زیر قیمت صادرات حاصل از ارز اتاق مبادله انجام می شود. بنابراین قیمت محصولات در بازار کشور مقصد پایین می آید و با توجه به نیاز کشور به صادرات و اینکه در صورت توقف صادرات توسط پیله وران، مرزنشینان و شرکت های تعاونی آنها، باید تفاوت آن توسط کارخانه ها و صادرات رسمی پر شود، این موضوع به زمان نیاز دارد و در شرایطی که ناترازی انرژی در صنعت به اوج خود رسیده است و بخش فولاد با معضل جدی کمبود نقدینگی دست وپنجه نرم می کند و تقاضای داخلی ضعیف است، صدور چنین بخشنامه ای باعث بروز چالش های جدیدی برای تولید می شود.

در این بین هفته گذشته عرضه اولیه ورق یک کارخانه بزرگ فولادی به هدف مورد نظر خود نرسید و به همین دلیل پس از تاخیرهای فراوان در بورس کالا، عرضه به روز بعد موکول شد. بر این اساس تقاضا نسبت به عرضه فاصله چشمگیری نداشت و فقط رقابت خریداران قیمت را بالا برد. پیش بینی می شود بازار ورق در رکود باقی بماند. در هفته سوم بهمن ماه با توجه به قطعی گاز و برق، حجم عرضه آهن اسفنجی در بازار فیزیکی بورس کالای ایران همچنان محدود باقی ماند و با آغاز گرما و افزایش عرضه گاز قیمت آهن اسفنجی قاعدتا کاهش می یابد. اما موضوعی که در این بین مطرح می شود این است که قیمت گندله به شدت افزایش یافته است و با توجه به حجم صادرات گندله، کاهش قیمت آن و افزایش عرضه آن در کوتاه مدت به سادگی میسر نخواهد بود. در صورتی که عرضه آهن اسفنجی افزایش یابد، تقاضای گندله نیز بالا خواهد رفت و همین موضوع قیمت گندله را که در بازار تغییر چندانی نداشته است افزایش می دهد. اگر افزایش نرخ ارز به مسیر خود ادامه دهد، صادرات گندله همچنان ادامه خواهد داشت و قیمت انواع محصولات زنجیره فولادی افزایشی خواهد بود. در این بین در صورتی که صادرات کاهش یابد یا تقاضا در بازار داخلی از وضعیت فعلی با افت همراه شود، قیمت محصولات در مسیر نزولی قرار می گیرد، اما با توجه به رشد نرخ ارز در بازار و افزایش هزینه های تولید اثر کاهش قیمت تا حد زیادی خنثی می شود و پیش بینی می شود روند فعلی و افزایش قیمت ها تا سال آینده ادامه داشته باشد.

موضوعی که برای سال آینده بخش فولاد قابل توجه بوده، دوگانگی این صنعت است؛ چراکه برخی از واحدهای تولیدی بزرگ به کل محصولات زنجیره دسترسی دارند و در نتیجه نوسانات را در درون خود هضم می کنند. به عبارت بهتر این نوع واحدها از معدن تا حمل ونقل را در اختیار دارند و در مقابل واحدهای کوچک مقیاسی هستند که بیشتر، ورق و میلگرد تولید می کنند و وضعیت این واحدهای تولیدی به سیاستگذاری و تصمیم های دولت وابسته است و در صورتی که دولت از آنها حمایت نکند سال آینده با خطر ورشکستگی و تعطیلی روبه رو خواهند شد.

بررسی بازار فیزیکی طی بازه اول تا 17بهمن ماه سال جاری نشان می دهد این بازار میزبان 702 هزار و 515تن انواع شمش بود که با تقاضای 768 هزار و 895تنی مواجه شد و طی سه هفته بهمن ماه 385 هزار و 20تن از این محصول به فروش رسید. میانگین قیمت پایه تعیین شده در بازه مورد بررسی 26 هزار و 309تومان به ازای هر کیلوگرم به ثبت رسید. مقایسه آمار سه هفته ابتدایی سال جاری با سال 1402 نشان می دهد که حجم عرضه و معاملات شمش به ترتیب 12 درصد افزایش و 7 درصد کاهش داشته است. میانگین قیمت پایه این محصول نیز در مدت مورد بررسی در دوسال متوالی 24 درصد افزایش را گزارش می کند.

بررسی ها نشان می دهد با وجود اینکه سال 1403 برای صنایع مادر همچون فولادی ها سال سختی به حساب می آید و محدودیت و قطعی برق و گاز در فصل گرما و سرما نسبت به سال 1402 تشدید شده، اما حجم تولید و عرضه شمش در تالار صنعتی و معدنی بورس کالای ایران با رشد 12درصدی همراه بوده است. این در حالی است که حجم معاملات برای این محصول کاهشی بوده و این موضوع را می توان به وضعیت واحدهای نورد نسبت داد؛ چراکه با وجود رکود در بخش مسکن و ساخت وساز میزان تقاضا برای میلگرد به شدت کاهش یافته و از این رو نقدینگی در واحدهای نورد به یک معضل تبدیل شده و در نتیجه حجم تولید میلگرد توسط نوردکاران کاهش یافته و به ترتیب میزان تقاضا برای شمش به عنوان ماده اولیه برای تولید میلگرد نیز کاهشی رقم خورده است. به این ترتیب آمار معاملات شمش و میلگرد در سه هفته ابتدایی بهمن ماه سال جاری در تالار فیزیکی بورس کالای ایران نیز کاهشی گزارش شده است.