بلومبرگ مدعی شد: سایه روشن جاه طلبی های دیپلماتیک بن سلمان
در حالی که دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده برای پایان دادن فوری به جنگ در اوکراین و همزمان تغییر نظم کنونی در خاورمیانه خیز برداشته است، به نظر می رسد عربستان سعودی درصدد است تا به عنوان قدرت جهانی نوظهور گام هایی جدی بردارد، چراکه به ادعای ناظران در کانون استراتژی های پرحاشیه رییس جمهوری وقت امریکا هم در ارتباط با روسیه و اوکراین و هم در باب خاورمیانه قرار دارد: محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در مقطع کنونی به عنوان رهبر اصلی این پادشاهی ثروتمند شناخته می شود و البته به ادعای گروهی از تحلیلگران یکی از معدود میانجی های قدرتمند جدید جهان است که همزمان رابطه نزدیکی با ترامپ و پوتین، رییس جمهور روسیه دارد. در عین حال اما اکثر سران دولت های عربی معامله محمدبن سلمان با ایالات متحده به رهبری ترامپ را امری حیاتی تلقی می کنند. به باور این گروه احتمالا این گزاره ریاض را به عنوان محتمل ترین مقصد برای برگزاری نشست ترامپ-پوتین درباره اوکراین قرار داده و همزمان موجب خواهد شد تا بن سلمان در ارتباط با طرح پرحاشه ترامپ در ارتباط با غزه به اهرم قدرتمندتری دسترسی پیدا کند.
در همین راستا نشریه بلومبرگ با انتشار یادداشتی در باب نقش عربستان به عنوان قدرتی نوظهور و میانجی در منطقه و نیز در جهان آورده است: روابط ولیعهد جوان سعودی با دونالد ترامپ، ریاض را از یک بازیگر طرد شده بین المللی پس از قتل جمال خاشقجی ستون نویس و روزنامه نگار واشنگتن پست در سال 2018 به یک میانجی بالقوه تبدیل کرده است. اکنون نیز انتخاب ولیعهد عربستان به عنوان میانجی مورد علاقه رییس جمهور ایالات متحده، وضعیت داخلی و جهانی محمد بن سلمان را تقویت می کند و همچنین با باور دیرینه عربستان مبنی بر اینکه ثبات منطقه ای می تواند منجر به جذب سرمایه گذاری خارجی و کمک به تحقق برنامه های اقتصادی بلندپروازانه پادشاهی شود، همخوانی دارد. به ادعای دو نفر از منابع نزدیک به ولیعهد، محمدبن سلمان بر این باور است که رویکرد تخریبی ترامپ ممکن است همان گزینه ای باشد که برای حل درگیری ها در خاورمیانه و سایر نقاط لازم است. همزمان جاناتان پانی کاف، مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه اسکواکرافت در شورای آتلانتیک در گفت وگو با بلومبرگ گفت: «نشست ترامپ-پوتین در ریاض می تواند فرصتی برای محمد بن سلمان باشد تا اعتبار خود را در سطح جهانی تقویت کند؛ در پی آن عربستان ممکن است امیدوار باشد که میزبانی از امریکا و روسیه، به تحقق ترجیحات و اهدافش در رابطه با غزه نیز کمک کند.»
دونالد ترامپ پیش تر و در روز چهارشنبه گفت که او احتمالا در آینده ای نه چندان دور با همتای روس خود در ریاض دیدار خواهد کرد. رییس جمهور ایالات متحده در دوران تبلیغات انتخاباتی اش وعده داده بود که جنگی را که با حمله مسکو در سال 2022 آغاز شد، به پایان برساند و پیت هگست، وزیر دفاع نیز پیشنهاداتی را ارایه کرده است که احتمال دارد اوکراین مجبور به پذیرش آنها باشد. حال اگر این نشست مهم سرنوشت ساز میان ترامپ و پوتین در عربستان برگزار شود، تصویری را تقویت خواهد کرد که نشان می دهد ریاض به دنبال کسب جایگاهی تحت عنوان مکانی برای برگزاری اجلاس های مهم بین المللی است. این در حالی است که پیش تر نیز ریاض میزبانی نشست هایی را تقبل کرده که در قاب شان درباره راه حل دو دولتی برای پایان درگیری میان اسراییل و فلسطین، آینده سوریه و پایان جنگ در سودان نیز بحث شده است. حال اما عربستان با تقبل میزبانی از ترامپ و پوتین، نقش مشابهی بسان سنگاپور ایفا می کند؛ کشوری که در دوره نخست ریاست دونالد ترامپ میزبان رایزنی های رییس جمهوری امریکا با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی بود.
در ادامه گزارش بلومبرگ آمده است که مقامات سعودی نیز بر این باورند که تعریف محمدبن سلمان به عنوان یک میانجی صلح، هدف بزرگ این پادشاهی را که تبدیل شدن به یک قدرت جهانی با رتبه متوسط که با همه ارتباط دارد و همزمان سیاست خارجی منفعت طلبانه را دنبال می کند، راهبری می کند، چراکه عربستان هم اکنون در حال سرمایه گذاری تریلیون دلاری در طرحی برای توسعه اقتصاد غیرنفتی است که به نام چشم انداز 2030 شناخته می شود، این کشور همچنین چهار برابر کردن سرمایه گذاری مستقیم خارجی خود به 100 میلیارد دلار تا 2030 را هدف گذاری کرده است. همزمان نشریه وال استریت ژورنال با انتشار یادداشتی ضمن اشاره به نوع مراودات عربستان با روسیه آورده است؛ ریاض تاکنون تلاش کرده تا از محکوم کردن حمله روسیه به اوکراین که عضو دیگر اوپک پلاس است، خودداری کند، درست مشابه همان رویکردی که پوتین در قبال محمدبن سلمان بعد از قتل خاشقجی اتخاذ کرد. رییس جمهور روسیه در دسامبر 2023 سفری نادر به عربستان داشت تا نشان دهد که هنوز در برخی نقاط جهان مورد استقبال قرار می گیرد، هرچند ولیعهد سعودی همزمان با استقبال از ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین تلاش کرد اعتبار خود را به عنوان میانجی افزایش دهد.
به ادعای گروهی از تحلیلگران اگرچه میزبانی ریاض از روسای جمهور ایالات متحده و روسیه ممکن است نسبتا ساده به نظر برسد، اما موضع گیری پادشاهی درقبال پیشنهادات جنجالی ترامپ برای غزه ممکن است کار را برای ولیعهد جوان پیچیده تر کند. محمدبن سلمان باید رابطه نزدیک خود با واشنگتن را با نگرانی های عمیق پادشاهی درباره ابتکار جدید ایالات متحده تعدیل کند. ترامپ پیش تر طی برنامه ای جنجالی ادعای مالکیت بر غزه را مطرح و همچنین ادعا کرد بیش از 2 میلیون نفر از ساکنان غزه باید به دو کشور مصر و اردن منتقل شوند. در میانه محکومیت های گسترده این طرح، پاسخ اولیه عربستان نیز تکرار مطالبات این پادشاهی برای ایجاد یک دولت فلسطینی و همزمان رد ایده جابه جایی ساکنان غزه بود، چراکه مقامات سعودی و دیگر کشورهای عربی نگران هستند که ورود پناهندگان، ثبات را در مصر و اردن تهدید کند و در نتیجه بر کل منطقه نیز تاثیر بگذارد. به گزارش بلومبرگ و به نقل از منابع نزدیک به سعودی ها، ریاض بر این باور است که اعراب نمی توانند اجازه دهند که مصر یا اردن دچار چالش امنیتی شوند پس از آن نیز این پادشاهی، به همراه دیگر دول منطقه برای حل این معضل وارد عمل شوند، آن هم در شرایطی که احتمال دارد ترامپ به یک باره حمایت های خود را از دول عربی پایان دهد. با این حال، عربستان امیدوار است با توجه به نوع رابطه ای که با امریکای تحت رهبری ترامپ دارد به این نقطه نرسد.
بلومبرگ در این یادداشت در باب رویکرد اصلی عربستان نسبت به شکل گیری هر نوع توافقی درباره سرنوشت غزه نوشته است: نقش محمد بن سلمان برای تحقق توافقی که در ادامه آن فلسطینیان را به اردن و مصر فرستاده شوند به هیچ عنوان قطعی نیست، چراکه کشورهای منطقه نیز ممکن است تمایلی به تامین مالی اردن و مصر به عنوان میزبان ساکنان غزه نداشته باشند. این در حالی است که به ادعای رسانه های مصری، دولت این کشور در حال تهیه یک طرح جایگزین برای غزه است که روسای قاهره و امان آن را با ولیعهد سعودی در اجلاسی مهم در ریاض مورد بحث قرار خواهند داد. این اجلاس قرار است در تاریخ 20 فوریه برگزار شود. با این همه محمد بن سلمان همچنان اهداف بلندپروازانه خاص خود را دنبال می کند. ولیعهد سعودی مدت هاست که به دنبال توافقی در زمینه همکاری های دفاعی، فناوری و همچنین هسته ای با ایالات متحده است، موضوعی که احتمالا واشنگتن عادی سازی روابط عربستان با اسراییل را به عنوان پیش شرطش قرار داده است. آنا بوشچفسکایا، پژوهشگر ارشد در موسسه واشنگتن به بلومبرگ گفت: «ترامپ با اقدامات جنجالی خود پیام هایی را ارسال می کند که نشان دهد، می داند ریاض برای رهبری در منطقه تلاش می کند. حال باتوجه به رویکرد بسیار معاملاتی او به سیاست های بین المللی، به نظر می رسد که او تصور می کند، می تواند از این موضوع نهایت بهره برداری را داشته باشد.»