کودکانی که پای تلویزیون نمی نشینند
آنهایی که این یادداشت را می خوانند و حالا در دوران میانسالی خود به سر می برند شاید معنا و سخنی که در آن مطرح می شود را بهتر درک کنند. به جرات می توان گفت کودکی های دهه پنجاه و شصت در ایران معاصر، خاص ترین زیست کودکانه بود که حالا نگاهش به گذشته در میانه نوستالژی و تراژدی قرار می گیرد. دیگر هیچ کودکی و هیچ شکلی از کودکی شبیه تجربه های کودکانه دهه پنجاه و شصتی نیست. کودکان امروز نه فقط در جهانی دیگر به سر می برند که کودکی متفاوتی را هم تجربه می کنند. کودکانی که انگار پایشان در زمین واقعیت نیست و بیشتر در فضای مجازی مشغول کودکی کردن هستند یا درگیر بازی های رایانه ای سر در تبلت و موبایل دارند. حتی بسیاری از کارتون هایی که امروز پخش می شود، هیچ نسبتی با زندگی واقعی کودکان ندارد و خیلی فضایی و دیجیتالی هستند. شاید به همین دلیل است که نسل ما کارتون های زمان خود را بیشتر دوست دارد. دنیای واقعی پر از راز و رمز است که کشف آن برای کودک یکی از لذتبخش ترین تجربه هاست، اما تولید و نمایش کارتون های تخیلی و فانتزی، کودکان را از آشنایی و درک این دنیای واقعی دور می کند. از طرف دیگر زندگی واقعی نیز برای کودکان کنترل شده است و پدر و مادرها برای جلوگیری از اشتباه کودکان، فرصت تجربه کردن را از آنها می گیرند. کارتون های امروزی بیشتر در وجوه تکنولوژیکی خود ظهور کرده اند و بیش از آنکه ساختاری داستانی داشته باشند که عناصر و المان های قصه در آن دیده شود، از تخیلات شدید فن محورانه بهره می گیرند که سنخیت کمتری با دنیای واقعی کودکان دارند. به همین دلیل به جای ایجاد همذات پنداری و اثرپذیری اخلاقی- رفتاری در آنها، به قوه تخیل کودک و پرورش ذهنیت ماورایی شان بیشتر بها می دهد. لذا کمتر به «یادگیری» منجر می شود. به عبارتی دیگر، اغلب کارتون های امروزی بیش از آنکه بر جنبه های شناختی و هویتی بنا شود، به حیث هیجانی و سرگرمی مورد توجه قرار می گیرد. با این حال کودکان آن نسل (پنجاه و شصت) در یک زیست جهان شبیه به هم زندگی می کردند و انگار فردیت نداشتند.گرچه برای کودکان امروز دیگر تلویزیون رسانه مرجع نیست و آنها به شبکه های اجتماعی کوچ کرده اند. تلویزیون هم مثل سینمای کودک نتوانسته خود را در برابر رقیب های جدید و نوین رسانه ای مجهز و جذاب کند تا کودکان آن را برای سرگرمی خود ترجیح دهند. جالب است خانم خامنه و رضایی مجریان برنامه کودک دهه 60 همیشه از یک جمله معروف برای توصیه به کودکان دهه پنجاه و شصتی استفاده می کردند که به تکیه کلام آنها تبدیل شده بود: «از تلویزیون فاصله بگیرید». حالا برای کودکان امروز این نه یک جمله توصیه گرانه، که توصیفی از خود آنهاست. کودکانی که از تلویزیون فاصله گرفته اند و کمتر پای تماشای آن می نشینند.