موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه لوانت به طور عام و سوریه به طور خاص، جایگاه ممتاز و متمایزی را به این کشور بخشیده است؛ کشوری که دیر زمانی قلب تپنده منطقه شامات و محل نزاع امپراتوری های قدرتمند بود. بیش از سه ماه است که از سقوط دولت اسد می گذرد؛ سقوطی دراماتیک که برای بسیاری از تحلیلگران غیرقابل پیش بینی بود. با این وجود، دوران سوریه پسا اسد نقطه آغازین فصل جدیدی از مناسبات دیپلماتیک دمشق با همسایگان منطقه ای خود می باشد. دستگاه دیپلماسی جدید سوریه برای بازتعریف مفاهیم همکاری و تعاملات دیپلماتیک با کشورهای منطقه و جهان، با چالش های جدی مواجه است. در وهله نخست، وزارت خارجه حکومت انتقالی درصدد ترمیم و عادی سازی روابط خارجی سوریه با همسایگان منطقه ای خود می باشد تا ضمن جلب اعتماد همسایگان برای همکاری های سیاسی و اقتصادی دو و چند جانبه، نقش و جایگاه دهه های گذشته دمشق در معادلات سیاسی منطقه را بازگردانند. در همین راستا، اسعد الشیبانی، وزیر خارجه حکومت انتقالی سوریه به بغداد سفر کرد و با مقامات عراقی دیدار نمود. ناگفته نماند که الشیبانی در فوریه گذشته نیز قصد سفر به عراق را داشت اما به دلیل واکنش های منفی برخی جریان های سیاسی عراقی این سفر لغو شد. هدف این سفر، توسعه همکاری های چند جانبه سیاسی- امنیتی و اقتصادی دوجانبه عنوان شده است. به گزارش رویترز، یکی از اهداف اصلی سفر الشیبانی به بغداد و دیدار با مقامات عراقی، بازگشایی مرزهای دو کشور با هدف توسعه همکاری های تجاری و اقتصادی میان دمشق و بغداد بود. علاوه بر این، وزیر خارجه حکومت انتقالی سوریه بر لزوم تعمیق همکاری های امنیتی مشترک برای مقابله با تروریسم تاکید کرد. این خبرگزاری افزود: داعش در بین سال های 2013 تا 2017 بخش هایی از خاک عراق و سوریه را تحت تصرف خود داشت؛ از این رو، مساله تروریسم و مقابله با آن به یکی از دغدغه های مشترک امنیتی میان دمشق و بغداد تبدیل شده است. شیبانی در جریان نشست مطبوعاتی مشترک با همتای عراقی خود گفت: «دمشق برای مبارزه با داعش، آماده همکاری با بغداد است.» و سپس افزود: «امنیت سوریه مساوی است با امنیت عراق.» فواد حسین، وزیر خارجه عراق نیز به نوبه خود بر اهمیت و لزوم همکاری های بین المللی در راستای مبارزه با تروریسم تاکید کرد.

باوجود خارج شدن تمامی شهرها و روستاهای سوریه و عراق از سیطره داعش، هنوز هم هسته های سری این گروه در این دو کشور به فعالیت های خود ادامه می دهند؛ سقوط دولت اسد و چالش های حکومت جدید در راستای تثبیت حاکمیت خود بر تمامی خاک سوریه، خلا های امنیتی در سوریه را تشدید کرده است و این مساله می تواند زمینه ظهور مجدد داعش در این کشور را فراهم نماید. از این رو، می توان گفت که مساله مبارزه با تروریسم اصلی ترین نقطه تفاهم مشترک میان مقامات عراقی و سوری می باشد.

خبرگزاری الجزیره هدف سفر وزیر خارجه حکومت انتقالی سوریه و دیدار با همتای عراقی خود را دستیابی به تفاهم و همکاری های مشترک در حوزه سیاست و اقتصاد و امنیت دو جانبه می داند.

وزیر خارجه عراق در نشست مطبوعاتی با همتای سوری خود خاطرنشان کرد که ثبات و امنیت در سوریه برای ملت عراق حائزاهمیت است، زیرا تاثیر مستقیمی بر امنیت کشورشان دارد. همچنین او در ادامه از توافق حاصله میان حکومت دمشق و نیروهای دموکراتیک سوریه ابراز خرسندی کرد و امیدوار شد که این توافق گامی در راستای صلح و ثبات در سوریه باشد. شیبانی همتای سوری وزیر خارجه عراق نیز به نقش و جایگاه سیاست های مداخله جویانه برخی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای اشاره کرد که سیاست و قدرت حاکم بر دمشق و بغداد را متاثر تصمیمات خود ساختند.

روزنامه القدس العربی نیز به نوبه خود بیشتر بحث و جنبه سیاست های مداخله جویانه خارجی در امور سوریه و عراق که توسط وزیر خارجه حکومت انتقالی مطرح شده بود را مورد تاکید و بررسی قرار داد. به نقل از این روزنامه، شیبانی در نشست مطبوعاتی که همتای عراقی او نیز حضور داشت، سیاست های مداخله جویانه برخی بازیگران منطقه ای و بین المللی در امور سوریه و عراق را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «سوریه و عراق باید در مقابل هر نوع مداخله خارجی ایستادگی نمایند و اجازه ندهند که قدرت های خارجی خواسته های خود را بر آنان دیکته کنند.» شیبانی در ادامه سخنانش بر مولفه های فرهنگی و هویتی مشترک میان دو ملت عراق و سوریه تاکید کرد و افزود: «ما یک ملت واحد و بخشی از امت عربی هستیم روابط فی مابین ما نباید مانند تعامل میان کشورها باشد بلکه باید مانند تعامل دو ملت بایکدیگر با هدف ایجاد آینده ای بهتر، باشد.»

فواد حسین، وزیر خارجه عراق نیز در این نشست مطبوعاتی گفت: «روابط میان عراق و سوریه تاریخی است؛ داعش اصلی ترین تهدید و خطر برای ملت عراق و سوریه به شمار می رود و در جریان گفت وگو با همتای سوری خودم به تفصیل در رابطه با تحرکات داعش در سوریه و عراق صحبت کردیم.» او همچنین افزود: «ملت سوریه نیز مانند ملت ما به خاطر سیاست های حزب بعث متحمل رنج و عذاب های بسیاری شدند.»

خبرگزاری العربی الجدید نیز به نوبه خود ضمن اشاره به اهداف و انگیزه های سفر اخیر اسعد الشیبانی به بغداد؛ به نقل از یکی از مقامات دیپلمات عراقی که قبل از این سفر، مصاحبه ای با این خبرگزاری داشت، افزود: «مسائل امنیتی مرتبط با کنترل مرزهای دو کشور، مساله مبارزه با داعش، کمپ الهول، عادی سازی روابط سیاسی دو کشور و وضعیت دیاسپورای سوری در عراق و تسهیل در فرآیند بازگشت برخی آنان به کشورشان ازجمله مسائل مورد بحث و گفت وگو میان دو کشور می باشد.» همچنین این مقام دیپلمات افزود: در آینده ای نزدیک، مقامات سوری گفت وگو و دیدارهایی با همتایان عراقی خود خواهند داشت. حکومت جدید سوریه، در وهله نخست برای مقابله با چالش های داخلی و خارجی خود، مساله عادی سازی روابط دیپلماتیک با همسایگان خود را جزو اولویت های اصلی سیاست خارجی قرار داده است. توسعه و ترمیم روابط خارجی دمشق مجال و فرصت لازم را برای مشروعیت سازی به نظام سیاسی حاکم بر این کشور فراهم می نماید و این امر فصل جدیدی از ائتلاف ها و اتحادهای سیاسی -امنیتی در سطح منطقه ای را رقم خواهد زد. حکومت دمشق از خلال این ائتلاف سازی های جدید می تواند بر چالش های سیاسی-امنیتی خود در داخل کشور فایق آید و در سطح بین المللی گامی بزرگ در جهت رفع تحریم ها بردارد؛ تحریم هایی که میراث حکومت سابق می باشد و حدود یک دهه و نیم است گریبان این کشور را گرفته است. عراق نیز با وجود نارضایتی برخی جریان های سیاسی نسبت به سفر وزیر خارجه حکومت انتقالی سوریه به بغداد، بر سر مساله مبارزه با تروریسم به تفاهم مشترکی دست یافتند اما در رابطه با ساز و کارهای اجرایی هنوز نقاط اختلاف به قوت خود باقی است. در بعد اقتصادی نیز، حکومت دمشق در راستای مقابله با بحران های اقتصادی به دنبال دستیابی به تفاهم و همکاری اقتصادی مشترک با بغداد است تا موانع گمرکی و محدودیت های تجاری میان دو کشور برطرف شود. خبرنگار