این بار می خواهیم از کتابی صحبت کنیم که از آن «سه ترجمه» از «سه ناشر» با «سه عنوان متفاوت» به بازار عرضه شده است. کتاب Technofeudalism: What Killed Capitalism را فرهاد اکبرزاده «تکنوفئودالیسم» نام گذاشته و «آنچه سرمایه داری را کشت» را به عنوان زیرتیتر آورده و آن را برای انتشار به نشر رایبد سپرده است. «تکنوفئودالیسم، آنچه سرمایه داری را نابود کرد» انتخاب سیامک کفاشی از نشر بیدگل برای عنوان و زیرعنوان این کتاب بوده است. نشر روزنه هم با ترجمه زهرا عبدالمحمدی این کتاب را با عنوان «سرمایه داری مرد» و زیرعنوان جذاب «قاتل؛ فئودالیسم فناورانه» روانه بازار نشر کرده است. اینکه یک کتاب بطور همزمان انتخاب سه مترجم و سه ناشر شده باشد به نوبه خود امری قابل تامل است. این اثر در سطح بین الملل هم منازعاتی را دامن زده است؛ برخی می گویند یانیس واروفاکیس، مولف، زودتر از موعد «مرگ سرمایه داری» را اعلام کرده است. برخی دیگر هم او را به «ساده سازی پیچیدگی های اقتصادی» متهم می کنند. اما او طرفداران زیادی هم دارد که می گویند این کتاب «روایت جسورانه ای از آینده اقتصاد» ارائه می دهد که نه تنها برای اقتصاددانان، بلکه برای علاقه مندان به فهم تحولات جهان دیجیتال، ارزش مطالعه دارد. واروفاکیس پیش از این کتاب «حرف هایی با دخترم درباره اقتصاد» را نوشته بود که آن هم بسیار مورد اقبال قرار گرفت و به 30 زبان دنیا ترجمه شده است.

کتاب «تکنوفئودالیسم» اثر «یانیس واروفاکیس» فارغ التحصیل اقتصاد دانشگاه اسکس بریتانیاست که تدریس در دانشگاه های آتن، سیدنی و تگزاس را هم در کارنامه علمی خود دارد. او در سال 2015 در کابینه آلکسیس سیپراس، نخست وزیر پیشین یونان، به عنوان وزیر دارایی یونان مشغول به کار شد که فعالیت سیاسی کوتاه اما پرحاشیه ای داشت؛ استعفایش پس از شش ماه از وزارت دارایی یونان به دلیل اختلاف نظر با رهبران اروپایی نشان دهنده رویکرد متفاوت او به اقتصاد سیاسی است. او نه به دلیل فعالیت های سیاسی و نگاه خاص اقتصادی اش بلکه به دلیل سبک زندگی و شیوه خاص پوشش و حرف زدنش به شهرت بین المللی رسید. اغلب عکس هایش نه با کت و شلوار رسمی و پشت میز اداری بلکه با لباس های رنگارنگ و کت چرمی سوار بر موتور کلاسیکش منتشر می شود و لحن طناز او در سخنرانی ها با همراه داشتن تصاویر کاریکاتوری که همیشه با موضوعات سخنرانی اش تناسب دارد، از او چهر ه ای تماشایی ساخته است که نه فقط برای متخصصان اقتصاد بلکه برای عموم مردم هم جذابیت دارد.

منش نامتعارف او، حتی مورد توجه جهان رسانه هم قرار گرفته و خشم سیاستمداران سنتی را برانگیخته است. پیش بینی های او در مورد «امپراطوری فناوری» که به تخریب نهادهای دموکراتیک می انجامد باعث شده منتقدان سرسختی پیدا کند. در سال 2023، واروفاکیس جنگ اوکراین را پیش بینی کرده بود و آن را «اولین جنگ بزرگ عصر تکنوفئودالیسم» خوانده بود و ریشه این جنگ را به رقابت شرکت های فناوری برای کنترل داده ها و تصاحب منابع نسبت داده بود. البته این حرف های تند و تیز، برای او عواقبی هم داشت چنانکه برخی نشریات اروپایی او را «دلقک اقتصاد» خطاب کردند که با نقد سرمایه داری، پول سازی می کند. پاسخ دندان شکن او به منتقدانش هم قابل توجه بود: «اگر حرفهایم فروش دارد، شاهدی است بر اینکه نظام سرمایه داری شکست خورده است.» طرفدارانش هم که کم تعداد نیستند در دفاع از او می گویند این نقدها و لقب ها به دلیل ترس نخبگان اقتصادی از صدای متفاوت اوست.

ادعای واروفاکیس در این کتاب اگرچه جدید نیست اما استدلال هایش پژوهش او را خاص کرده است. او مدعی است که دوران سرمایه داری سر آمده و «تکنوفئودالیسم» جایش را گرفته است: «بعد از بحران مالی 2008، شرکت های بزرگ فناوری چنان نفوذی پیدا کرده اند که نظم اقتصادی و اجتماعی جدیدی را رقم زده اند و خود به عنوان اربابان عرصه فناوری بر آن مسلط شده اند.»

او در این کتاب روایت می کند که چگونه در دنیای اقتصاد دیجیتال، «بازار» و «سود» که دو ستون اصلی سرمایه داری بودند فروریخته اند و «پلتفرم های فناوری» جای آنها نشسته اند و «رفتارهای رانت جویانه» را مدیریت می کنند. او دلایل این «چرخش فناورانه» را به زبانی غیرتخصصی ولی محققانه توضیح می دهد و نشان می دهد که چگونه این تغییر و تحولات فناورانه، سرمایه داری را کنار زده و تمرکز قدرت را به دستان چند غول فناوری سپرده است: «پلتفرم هایی مانند آمازون و فیسبوک و اپل و گوگل با استخراج داده های کاربران، نقش «زمین های دیجیتال» را ایفا می کنند و کاربران را «رعیت های مدرن» خود کرده اند. این شرکت ها اینترنت را امری خصوصی کرده اند و از کاربرانی که با هر کلیک و تماشا، مانند رعیت کار می کنند، ارزش های موردنظر خود را استخراج می کنند. شبکه های اجتماعی نسل جدیدی از امپراطوری های استعماری هستند که بدون نیاز به ارتش، جهان را فتح کرده اند. ما رعیت های مدرنی شده ایم که به اربابان فئودال فناوری خدمت می کنیم.»او به تمام این داستان، نام «تکنوفئودالیسم» می دهد که متاثر از جهان «تکنولوژی» و نظم «فئودالیسم» است: «تکنوفئودالیسم، فاشیسم قرن بیست ویکم است؛ بدون نیاز به زور آشکار».