دنیای عجیبی است؛ از پس ده هزار سال تاریخ بشر، جنگ نیز پابه پای آدمی پیش آمده، ما تغییر نکرده ایم، اما جنگ چرا. از اجداد شکارچی و گردآورنده مان تا قدرت های هسته ای رقابتی امروز، هرگاه منابع مورد مناقشه قرار گرفته اند، ما به جنگ رفته ایم و همدیگر را کشته ایم. چه بازی مسخره ای را هر بار به شکلی شروع و ادامه می دهیم. گوئین دایر در «تاریخ فشرده جنگ» (ترجمه سهند سلطاندوست، نشر مرکز) تکامل برخوردهای نظامی را دنبال می کند و جنگ را از پیشاتاریخ تا اولین شهرهای جهان و سپس به دوران هزار ساله «دوران کلاسیک» جنگ که با ظهور سلاح گرم همه چیز تغییر کرد، بررسی می کند.

گوئین دایر تغییر از جنگ های محدود به جنگ های تمام عیار را بررسی می کند و بر اثرات بمب های هسته ای هیروشیما تاکید می کند تا زمانی که جنگ سرد و حمله روسیه به اوکراین طولانی ترین دوران صلح میان قدرت های بزرگ از زمان جنگ جهانی دوم را پایان داد. اکنون، همان طور که تغییرات اقلیمی رقابت بر سر منابع را تشدید می کند، ابرقدرت ها زرادخانه های خود را با بمب های اتمی، پهپادها و سلاح های آینده نگر تخریب انبوه پر می کنند. در تمام طول کتاب، دایر به بررسی انسان شناسی، روانشناسی و دیگر زمینه های مرتبط می پردازد تا عوامل محرک جنگ را کشف و «تاریخ فشرده جنگ» را به کتابی تبدیل کند برای هر کسی که بخواهد نقش جنگ در داستان انسان را درک کند و بداند چگونه می توانیم از تعیین کردن آینده مان توسط جنگ جلوگیری کنیم.

مورخ برجسته مایکل هاوارد در مقاله کلاسیک خود در سال 1988 با عنوان «استفاده و سوءاستفاده از تاریخ نظامی»، سخنان حکیمانه ای در مورد آموزش اعضای حرفه نظامی بیان کرده است. او به سربازان توصیه کرده بود که تاریخ نظامی را در گستره، عمق و زمینه اش مطالعه کنند تا مطالعه جنگ های گذشته به آنها در آماده سازی برای جنگ های آینده کمک کند. حالا گوئین دایر با کتاب کوچکش که در نگاه اول به نظر می رسد با توصیه های هاوارد مغایرت داشته باشد، وارد میدان می شود. آیا ممکن است که حرفه ای های نظامی از کتابی که نمای کلی ای از موضوع اصلی آنها یعنی جنگ ارایه می دهد، بهره مند شوند؟ پاسخ کوتاه این است که بله، بسیار مفید است. گوئین دایر نویسنده ماهری است که شهرت زیادی دارد و آثار قبلی او مانند «جنگ های اقلیمی» و مینی سریال هایی که براساس کتاب «جنگ» او ساخته شده، تحسین های شایسته ای دریافت کرده است. عمق دانش و تجربه او به عنوان نویسنده در «تاریخ فشرده جنگ» به خوبی نمایان است و به خواننده یک حسابرسی معتبر اما قابل دسترسی از موضوع خود ارایه می دهد. تحلیل دایر از آغاز جنگ شروع می شود، همان طور که اجداد دور ما آن را انجام می دادند و تا چشم انداز جنگ های آینده در دنیای به سرعت در حال گرم شدن ادامه می یابد. این کتاب یک کتاب درمورد نبرد نیست، زیرا کتاب های بی شماری در این زمینه وجود دارد، بلکه ارزش آن در این است که در مورد ایده هایی است که جنگ را به راه می اندازند و ماهیت همیشه درحال تغییر آن را شکل می دهند. «تاریخ فشرده جنگ» به ده فصل تقسیم می شود که سه فصل به مسائل نظری می پردازد، درحالی که هفت فصل دیگر تاریخ جنگ را به ترتیب زمانی بیان می کنند. فصل های نظری به این پرسش ها می پردازند که چرا انسان ها جنگ می کنند، روش هایی که برای جنگیدن استفاده می کنیم و درنهایت اینکه چگونه می توانیم جنگ را با روش های کمتر مخرب برای حل اختلافات جایگزین کنیم. این فصول صفحات مهمی هستند؛ زیرا مفاهیم کلیدی را به شیوه ای ساده و قابل جذب ارایه می دهند که هر جنگجویی باید درک کند. آخرین فصل این قسمت به ویژه مهم است، زیرا سلاح های مدرن و نوظهور آنقدر مخرب هستند که به خطرانداختن استفاده از آنها می تواند بقای بشریت را نیز به خطر بیندازد. بدیهی است که فصل های تاریخی بسیار گسترده هستند. اولین فصل درباره جنگ در دوران کلاسیک است که تقریبا 3000 سال جنگ را تنها در 20 صفحه پوشش می دهد. مدت زمان هر فصل به مرور زمان کوتاه تر می شود تا به دوران مدرن نزدیک تر شویم، اما پرداختن به بیست سال اخیر جنگ ها در 30 صفحه، نیازمند یک حرکت سریع از نویسنده و خواننده است. شاید مهم ترین فصل، فصلی باشد که به جنگ هسته ای پرداخته شده است. باتوجه به تنش ها در منطقه غربی اقیانوس آرام میان چین و ایالات متحده، این فصل یادآوری به موقعی است از آنچه در خطر است زمانی که قدرت های هسته ای با یکدیگر اختلاف دارند. هر چند طول فصل ها متفاوت است، اما هر فصل پوشش مختصر و مفیدی از دوره خود ارایه می دهد و به نیروهای اصلی که هر دوره را شکل داده اند، می پردازد.

هر چند که این کتاب یک خوانش سریع است، اما به هیچ وجه خالی از فایده نیست. کسانی که به دنبال بهبود درک خود از جنگ هستند، نباید از این کتاب سرسری بگذرند؛ زیرا نویسنده توانسته است مهارت خود را به کار گیرد و اثری بنویسد که هم مفید است و هم آسان خوان. ترکیب پنج هزار سال تاریخ جنگ در یک روایت خواندنی و آگاهانه که برای هر انسانی در هر کشوری سودمند است، نیازمند مهارت نویسندگی، استدلال و عمق دانش است.