گروه جهان: وقتی صلح؛ قربانی دلار و تراشه می شود.سفر خاورمیانه ای دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری اش، یکی از مهم ترین رویدادهای سیاسی و دیپلماتیک جهان در سال های اخیر به شمار می آید؛ سفری که طی آن رییس جمهوری امریکا از عربستان، امارات، قطر و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس بازدید کرد و قراردادهای بزرگ اقتصادی و امنیتی را به امضا رساند. از استقبال پرشکوه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی که فرشی به رنگ اسطوخودوسی را زیر پای رییس جمهور امریکا گسترد تا پذیرایی سلطنتی شیخ محمد بن زاید در کاخ امارات؛ این سفر هم به لحاظ شکلی و هم از منظر ماهوی رخدادی بود که می توان آن را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد؛ بر همین اساس گروهی از ناظران مدعی اند این سفر تحولی اساسی در روابط واشنگتن با خاورمیانه رقم زد و مقدمه ای شد برای تغییر آرایش پادشاهی های خلیج فارس یا فراتر از آن منطقه. رییس جمهور امریکا در این سفر همچنین پیام واضحی را مخابره کرد: «گذشته را باید فراموش کرد، حتی اگر شامل دشمنی های تاریخی و اتهامات جدی باشد.» او همچنین تاکید کرد که به دنبال صلح و سود است و دیگر به دشمنی دایمی باور ندارد. همزمان گروهی از تحلیلگران ادعا می کنند اعلام خبری مبنی بر لغو تحریم های امریکا علیه سوریه، و دیدار تاریخی ترامپ با احمدالشرع رییس دولت موقت سوریه و تلاش برای نزدیکی با ایران، تلاشی برای بازتعریف سیاست خارجی امریکا و گشودن فصل جدیدی در دیپلماسی منطقه ای است؛ فصلی که تجارت، همکاری امنیتی و مذاکره، جایگزین رویارویی های پیشین می شود.

در شرایطی که توافق های میلیارد دلاری امضا شده میان ترامپ و پادشاهی ها در سر خط اخبار تعریف شده، برخی از نشریه ها چون موسسه شورای آتلانتیک در باب برآوردها از سفر اخیر ترامپ به منطقه نوشت: ناظران هیچگاه شاهد سفر رییس جمهور امریکا به خاورمیانه به مانند این سفر نبوده اند. به نظر می رسد موفقیت دیگر نه با معیارهای دیپلماسی مرسوم بلکه با قراردادهای صلح یا فروش تسلیحات سنجیده می شود. اگرچه دونالد ترامپ با لغو تحریم ها علیه سوریه، ترغیب ولیعهد سعودی به پیوستن به توافق های ادعایی ابراهیم و موافقت با بسته تسلیحاتی 142 میلیارد دلاری برای ریاض، خبرساز شد. اما آنچه سفر ترامپ را متمایز می کند، تمرکز بیشتر بر صدها میلیارد دلار سرمایه گذاری جدید کشورهای خاورمیانه در امریکا است . به گونه ای که ریاض به تنهایی حدود 600 میلیارد دلار در ایالات متحده سرمایه گذاری می کند. گویی شرکای منطقه ای امریکا در حال سنجیدن موفقیت و آمادگی دولت ترامپ برای رفع محدودیت ها در فروش صدها هزار تراشه پیشرفته نیمه رسانا به امارات و عربستان هستند. ترامپ اما به دلیل توانایی اش برای پیشی گرفتن از چین در ایجاد روابط نزدیک تر با پادشاهی های خلیج فارس خود را موفق می داند، هرچند پکن بزرگ ترین مشتری سوخت فسیلی پادشاهی ها است. البته این بدان معنا نیست که تهدیدهای امنیتی خاورمیانه یا مذاکرات صلح از میان رفته اند. چرا که جنگ در غزه ادامه دارد . همزمان تلاش هایی جدید در رابطه با حصول یک توافق درباره پرونده هسته ای ایران از طریق مذاکرات در جریان است. در همین راستا به ادعای ناظران رویای ترامپ برای یافتن مسیر عادی سازی دیپلماتیک میان عربستان و اسراییل همراه با پیشرفت در توافق هسته ای غیرنظامی با ریاض همچنان پابرجاست.

با این حال، گفت وگوهایی که میان رییس جمهور امریکا با سران پادشاهی های خلیج فارس انجام شد نشان می دهد که تمرکز غالب بر بستن قراردادهاست. چرا که دولت ترامپ ترجیح می دهد در جریان سرمایه گذاری های منطقه ای شناور باشد تا درگیر مشکلات ریشه ای منطقه نشود. به گونه ای که او در سخنرانی استثنایی خود در ریاض که به نظر می رسد تلاش داشت تا بدین طریق همه اتفاقات آینده را ترسیم کند، گفت: پیش چشمان ما، نسلی جدید از رهبران در حال عبور از درگیری های قدیمی و تقسیمات خسته کننده گذشته قرار دارند و آینده ای را می سازند که خاورمیانه با تجارت تعریف می شود، نه هرج و مرج؛ جایی که فناوری صادر می کند و مردمی از ملت ها، ادیان و عقاید مختلف با هم شهرهایی را می سازند نه اینکه با یکدیگر وارد درگیری شوند.

همزمان با انتشار تحلیل ها در باب تور مهم خاورمیانه ای ترامپ، نیویورک تایمز با انتشار یادداشتی نوشت: فارغ از دلایلی که تاکنون ذکر شد به نظر می رسد رقابت برای جذب سرمایه های خلیج فارس توسط واشنگتن، همچنین در راستای به دست آوردن برتری در تقابل تجاری و فناوری دولت ترامپ با پکن است. هرچند روز دوشنبه خبری منتشر شد مبنی بر اینکه دو کشور با کاهش تعرفه ها از 145 درصد به 30 درصد در طرف امریکا و از 125 درصد به 10 درصد در طرف چین، در یک وقفه نود روزه برای مذاکرات بیشتر، تنش ها را کاهش می دهند. اما در همین شرایط یکی از اخبار مهمی که کمتر دیده شده، تصمیم ترامپ برای لغو قانون انتشار هوش مصنوعی دولت بایدن است که محدودیت هایی بر صادرات تراشه های پیشرفته نیمه رسانا به کشورهایی مانند امارات، عربستان، هند، مکزیک، اسراییل، لهستان و دیگران اعمال کرده بود. آن هم به دلیل نگرانی از احتمال نشت فناوری به کشورهای رقیب، به ویژه چین. نیویورک تایمز همچنین گزارش داد که در پی این تغییر قانون، دولت ترامپ در حال بررسی قراردادی است که صدها هزار تراشه هوش مصنوعی پیشرفته امریکایی را به یک شرکت اماراتی ارسال کند؛ شرکتی که ارتباط خود را با شرکای چینی قطع کرده و با شرکت های امریکایی همکاری می کند. با این همه مذاکرات همچنان ادامه دارد و این نشان از تغییر سیاست امریکا در حوزه فناوری پیش از سفر ترامپ به خاورمیانه است.

این درحالی است که روز سه شنبه، کاخ سفید همزمان خبر انعقاد قراردادهایی با عربستان را رسانه ای کرد که شامل تعهد شرکت دولتی جدید هوش مصنوعی به نام «هیوین» و متعلق به ریاض، برای ساخت زیرساخت های هوش مصنوعی با استفاده از چند صد هزار تراشه پیشرفته طی پنج سال آینده است. به گونه ای که «هیوین» و «آمازون» برنامه ریزی کردند تا بیش از پنج میلیارد دلار در یک همکاری استراتژیک برای ساخت اولین منطقه هوش مصنوعی در عربستان سرمایه گذاری کنند. اما آنچه بیشتر مورد قبول و توجه ناظران واقع شده، استدلال امارات و عربستان است که اگر می خواهند به سمت امریکا حرکت کنند و روابط فناوری پیشرفته خود با چین را در رقابت جهانی هوش مصنوعی محدود کنند، واشنگتن باید نقش ضامن را ایفا کرده و محدودیت های فناوری را ملغی کند. چرا که در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ و همچنین دولت بایدن، بحث دامنه داری در دولت امریکا درباره اینکه آیا باید چین را از دسترسی به تراشه های پیشرفته محروم کرد یا فقط باید یک یا دو نسل جلوتر از چین باقی ماند، وجود داشت. اکنون اما به نظر می رسد این بحث خاتمه یافته است؛ چین، که توانایی خود را به وضوح با انتشار «دیپ سیک» DeepSeek نشان داده به نظر می رسد در نهایت راهی برای دور زدن محدودیت های امریکا پیدا خواهد کرد و پیشرفت های بزرگی خواهد داشت. واشنگتن اما برای اینکه در رقابت هوش مصنوعی یک یا دو قدم جلوتر بماند، به سرمایه گذاری ها و همکاری های جدید نیاز دارد. این تغییر دقیقا در قلب آن چیزی است که این هفته در خاورمیانه شاهد آن بودیم. به باور گروهی از ناظران تحرکات دونالد ترامپ در طول این سفر جدیت او را در این زمینه نشان می دهد، اما نبرد هنوز به پایان نرسیده است. به نظر می رسد ترامپ به عنوان صلح طلبی آرمانی هنوز سعی خواهد کرد توافقاتی در غزه و ایران به دست آورد، هرچند نامطمئن . اما ترامپ به عنوان معامله گر مسیر روشنی برای بستن قراردادهای هوش مصنوعی و سرمایه گذاری دارد که نشانه های آن را در سفر اخیرش به خاورمیانه شاهد بودیم.