آرشیو دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴، شماره ۶۰۴۷
جهان
۴
یادداشت

ارزیابی سفر ترامپ به خاورمیانه

آرین خانقاهی رضایی (پژوهشگر مسائل امریکا)

دونالد ترامپ در سفر چهار روزه خود به خاورمیانه، با استقبالی شبیه به استقبال سلطنتی مواجه شد. کاخ های مجلل، همراهی جت های جنگنده، رژه شترها و بسیاری چیزهای دیگر از جمله بخش های این استقبال بودند. این دقیقا همان نوع تشریفاتی بود که ترامپ با علاقه ای که به زندگی لوکس و طلایی دارد، همیشه تحسین می کند.

او اظهار داشت که تمرکزش بر تامین پول و معاملات برای ایالات متحده است. کشورهای خلیج فارس نیز با سرمایه گذاری ها، معاملات تسلیحاتی و خرید هواپیماهای «بویینگ» تلاش کردند تا نظر مثبت ترامپ را جلب کنند؛ حتی یک هواپیمای بسیار لوکس را به او هدیه دادند. در ادامه 5 نکته مهم از سفر ترامپ را تشریح می گردد:

1- سفری که به تقویت خودبزرگ بینی ترامپ انجامید

ترامپ فردی است که به وفاداری، قدرت و زرق و برق اهمیت زیادی می دهد. او در دوره دوم ریاست جمهوری اش از وفاداری کارکنان و اعضای کابینه اش بهره مند شد. او شیفته قدرت خودکامگان، مانند ویکتور اوربان در مجارستان و ولادیمیر پوتین در روسیه است. او زمان زیادی را در اقامتگاه لوکس خود در مار-ئه-لاگو در پالم بیچ فلوریدا می گذراند و دفتر کار بیضی شکل کاخ سفید را با تزئینات طلایی بازطراحی کرده است. ترامپ اوایل این ماه در دیدار با نخست وزیر جدید کانادا، مارک کارنی با افتخار در مورد دفتر کار بیضی شکل خود گفت: «هر چه زیباتر می شود با عشق بیشتر، می دانید، ما با عشق فراوان و طلای 24 عیار از آن مراقبت می کنیم و این همیشه کمک می کند.»

او در سفر به خاورمیانه نیز تقریبا همان استقبال را تجربه کرد؛ تعظیم ها، رهبرانی که با مشت آهنین حکومت می کنند و کاخ هایی با زرق و برق مرمری و طلایی.

2- سفری متمرکز بر معاملات اما تحت الشعاع یک هواپیما

توافقات مالی زیادی بین ایالات متحده با قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی صورت گرفت، از جمله: خرید جت های «بویینگ» توسط خطوط هوایی دولتی قطر، خرید میلیاردها دلار سلاح امریکایی توسط قطر، ساخت یک پردیس هوش مصنوعی توسط امارات، سرمایه گذاری عربستان در تحقیقات پزشکی و نظامی و همچنین دیگر قراردادها در حوزه نفت. اما هدیه قطر به ترامپ یعنی یک هواپیمای 747 به عنوان جایگزین برای «ایرفورس وان» بیشترین توجه را به خود جلب کرد و انتقاداتی را از سوی جناح های چپ، راست و حامیان «ماگا» به همراه داشت. این هواپیما که به عنوان یک «قصر پرنده» با ارزشی حدود 400 میلیون دلار توصیف شده، ترامپ را مجذوب خود کرده است. او این هدیه را یک «ژست عالی» نامید و گفت: «من هرگز کسی نیستم که چنین پیشنهادی را رد کنم» و افزود: «ممکن است یک فرد احمق بگوید، نه، ما یک هواپیمای بسیار گرانقیمت و رایگان نمی خواهیم.»

ترامپ این هواپیما را «هدیه ای به وزارت دفاع» نامید، اما این هواپیما پس از پایان دوره ریاست جمهوری او باقی نخواهد ماند. او گفت که پس از پایان دوره اش، این هواپیما از رده خارج شده و به کتابخانه ریاست جمهوری اش منتقل خواهد شد. در حال حاضر، «بویینگ» در حال ساخت جت های جدید «ایرفورس وان» است، اما ترامپ از تاخیرها ابراز نارضایتی کرده است. او در آخرین روز سفر خود گفت: «من چهار روز است که این کار را انجام می دهم. الان می روم و سوار یک بویینگ 42 ساله می شوم. اما هواپیماهای جدید در راه هستند، هواپیماهای جدید در راه هستند.»

3- حتی بسیاری از جمهوری خواهان معتقدند که پذیرفتن این هواپیما ایده بدی است

پذیرفتن این هواپیما به نظر می رسد که بند «امتیازات» (Emoluments Clause) در قانون اساسی ایالات متحده را نقض می کند؛ بندی که دریافت هدایا از رهبران خارجی را ممنوع می کند. همچنین، این هواپیما فقط برای چند سال قابل استفاده خواهد بود. علاوه بر این، هواپیما نیاز به بازبینی و بازسازی دارد تا از وجود دستگاه های شنود احتمالی مطمئن شوند و همچنین برای رعایت استانداردهای امنیتی یک هواپیمای ریاست جمهوری، باید به طور کامل جداسازی و مجددا مونتاژ شود. این فرآیند ممکن است سال ها زمان ببرد و هزینه های اضافی زیادی به همراه داشته باشد. اما ممکن است ترامپ همه این مسائل را نادیده بگیرد و با این حال از هواپیما استفاده کند، حتی با وجود مخالفت های شدید از درون حزب خود.

سناتور مایک روندز از داکوتای جنوبی در گفت وگویی با سی ان ان از یک استعاره قدیمی استفاده کرد و نسبت به این هدیه هشدار داد. او گفت: «به نظر من، یونانی ها خیلی وقت پیش چیزی شبیه به این داشتند، و کسی یک اسب طلایی را به داخل یک جامعه آورد.» سناتور همیشه رنگارنگ جمهوری خواه، جان کندی از لوئیزیانا، نیز در فاکس نیوز چنین اظهارنظر کرد: «من به قطر همان قدر اعتماد دارم که به یک سرویس بهداشتی بین راهی اعتماد دارم... با این افراد، به خدا توکل کن، ولی شترت را هم محکم ببند.»

ترامپ پس از بازگشت از سفر خود، با واکنش های زیادی به دلیل پذیرش این هدیه مواجه شده است؛ ازجمله به دلیل تمایلش به پذیرفتن یک هواپیمای 400 میلیون دلاری، درحالی که از دیگر امریکایی ها درخواست صرفه جویی و ریاضت اقتصادی دعوت می کند.

4- ترامپ آنچه می خواست را به دست آورد بدون هیچ گونه صحبت عمومی درباره دموکراسی یا حقوق بشر

به طور معمول، روسای جمهور امریکا که به خاورمیانه سفر می کنند، علاوه بر ایجاد روابط جدید، در مورد ترویج دموکراسی نیز صحبت می کنند. اما ترامپ از خاورمیانه ای سخن گفت که به باور او، در حال عبور از «تقسیمات خسته کننده» است و «به جای هرج ومرج، بر تجارت متمرکز است» و «به جای تروریسم، بر فناوری متمرکز شده.»

او در سخنرانی خود در ریاض اظهار داشت: «شگفتی های درخشان ریاض و ابوظبی توسط به اصطلاح ملت سازان، نئومحافظه کاران یا سازمان های غیرانتفاعی لیبرال ایجاد نشده اند؛ همان هایی که تریلیون ها دلار خرج کردند و در توسعه کابل، بغداد و بسیاری از شهرهای دیگر شکست خوردند.»

ترامپ ادامه داد: «در عوض، تولد یک خاورمیانه مدرن توسط خود مردم این منطقه رقم خورده است. مردمی که همین جا هستند، مردمی که تمام عمرشان را اینجا زندگی کرده اند، کشورهایی مستقل ساخته اند، دیدگاه های منحصربه فرد خود را دنبال کرده و سرنوشت خود را به روش خودشان رقم زده اند.» و افزود: «واقعا باور نکردنی است آنچه انجام داده اید.» برای ترامپ، به نظر می رسد که هیچ کدام از این مسائلی مانند حقوق بشر، انتخابات و دموکراسی اهمیت چندانی ندارند. برای او، معاملات بر اصول ارجحیت دارند و این رویکرد، فاصله گرفتن از رهبری اخلاقی امریکا را نشان می دهد.

ترامپ با انتقاد از روسای جمهور پیشین امریکا گفت: «در سال های اخیر، تعداد زیادی از روسای جمهور امریکا به این تصور مبتلا شده بودند که وظیفه ما این است که به روح رهبران خارجی نگاه کنیم و از سیاست های ایالات متحده برای اجرای عدالت در برابر گناهان آنها استفاده کنیم.»

5- تمرکز امریکا در این سفر بر معاملات بود

ترامپ در این سفر، هدف اصلی اش امضای قراردادها و معاملات بود. اما فرار از برخی بحران های بین المللی مهم هم کاملا ممکن نبود و ترامپ مجبور در مورد این بحران ها نیز اظهارنظر کند.

او با خبر برداشتن تحریم هایی که دهه ها علیه سوریه اعمال شده بود، خبرساز شد. ترامپ با رهبر جدید این کشور، احمد الشرع دیدار کرد؛ فردی که تا همین اواخر، 10 میلیون دلار جایزه برای دستگیری اش ازسوی ایالات متحده به دلیل ارتباطات گذشته اش با القاعده تعیین شده بود.

اگرچه ترامپ از روسای جمهور پیشین امریکا که سعی داشتند از طریق «نگاه به روح» رهبران خارجی آنها را قضاوت کنند، انتقاد کرد (اشاره ای به جورج دبلیو بوش و ولادیمیر پوتین) اما او از رهبر جدید سوریه به شدت تمجید کرد. ترامپ او را «جذاب»، «سرسخت» و با «گذشته ای بسیار قوی» توصیف کرد. همچنین او را «مبارز» نامید.

ترامپ اضافه کرد: «او واقعا شانس خوبی برای حفظ یکپارچگی کشورش دارد. او یک رهبر واقعی است. او یک حرکت بزرگ را رهبری کرد و واقعا شگفت انگیز است.»

در مورد ایران، ترامپ همچنان مشتاق به انعقاد یک توافق هسته ای است و گفت که ایالات متحده «در حال مذاکرات بسیار جدی با ایران برای صلح بلندمدت است.» او اضافه کرد: «این مساله صددرصد حل خواهد شد؛ یا به خوبی انجام می شود یا به خوبی انجام نمی شود و اگر به خوبی انجام نشود، برای آنها خوب نخواهد بود. ما در حال گفت وگو با آنها هستیم و فکر می کنم آنها پیشرفت زیادی کرده اند.»

به صورت عمومی، هیچ بحث جدی و عمیقی درباره غزه مطرح نشد و ترامپ بار دیگر ایده «منطقه آزادی» ساختن نوار غزه تحت کنترل ایالات متحده را مطرح کرد، اما به نظر می رسید که رهبران خلیج فارس پشت درهای بسته چیزی به او گفته باشند، زیرا ترامپ اشاره کرد: «ما باید به فلسطینی ها هم کمک کنیم. می دانید، افراد زیادی در غزه گرسنه هستند، پس باید به هر دو طرف نگاه کنیم.» ترامپ همچنین درباره مذاکرات اوکراین و روسیه که در ترکیه در حال برگزاری است، صحبت کرد. ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین، در ترکیه حضور داشت و ترامپ نیز می خواست در این مذاکرات شرکت کند، اما پوتین حضور پیدا نکرد. نه تنها این، بلکه روسیه یک هیات دیپلماتیک سطح پایین را به مذاکرات فرستاد. کارشناسان امور روسیه این اقدام پوتین را به عنوان یک تاکتیک تاخیری دیگر می بینند، چراکه او همچنان در تلاش است تا پیشروی های خود در اوکراین را ادامه بدهد. بالاخره در مقطعی، ترامپ باید تصمیم بگیرد، آیا به این بازی با پوتین ادامه خواهد داد یا صبر خود را از دست خواهد داد؟

در مجموع سفر ترامپ به خاورمیانه، یک دستاورد بزرگ و قابل عرضه در داخل امریکا برای او به حساب می آید و او بار دیگر اثبات کرد مهارت قابل توجهی در معاملات و تجارت دارد و می تواند برای کشورش ثروت کلانی جلب و خلق کند؛ منبعث از این سفر طبق اعلام رسانه های داخل امریکا، حدود 10 تریلیون دلار ثروت جذب شده که به تدریج وارد ساختارها و بخش مختلف اقتصاد امریکا خواهد شد و فقط به سبب سرمایه گذاری عربستان در امریکا قرار است 2 میلیون شغل جدید ایجاد شود.