رسانه ملی در طول یک سال گذشته تلاش کرد با وجود حجم بالای تحولات ایران و جهان، فعالیت های ذاتی خود را پر قدرت ادامه دهد
پیشرو در تولید، همگام با حوادث
حتی کارآزموده ترین و قدیمی ترین ساختارهای رسانه ای رسمی در دنیا نیز آمادگی مواجهه با این حجم از حوادث و رخدادهای مهم ملی و جهانی در بازه ای چنان کوتاه را ندارند. رسانه های رسمی دنیا در زمان بحران ها و رویدادهای مهم و سرنوشت ساز، باید از ظرفیت های جدید، یاری بگیرند و حتی به فکر سازماندهی ساختارهای نو با صرف هزینه های هنگفت باشند تا بتوانند بخشی از افکار عمومی را هدایت کنند و از پس حاشیه ها برآیند.
برخی از این رسانه ها در چنین مقاطعی، چنان قدرت عمل و تصمیم را از دست می دهند که ساختارهای نظامی و امنیتی مجبورند به یاری آنها بیایند تا یک حادثه یا رخداد ملی، به فاجعه ای فراگیر و سرنوشت ساز تبدیل نشود. بی عملی و کم توانی این رسانه ها گاه تا تغییر دولت ها و حکومت ها نیز پیش می رود و هیچ دستگاه یا سازمانی نمی تواند کمبودها در این زمینه را جبران کند.سال 1403 را باید از جمله مقاطعی دانست که رسانه ملی با رخدادهای ملی پیاپی و متعددی روبه رو شد که بخش زیادی از آن، نیاز به آماده باش آنی سازمان صداوسیما برای پرداختن به موضوعات مربوطه داشت. از تحولات مهم داخلی تا بحث اخبار مربوط به حوزه مقاومت که هرکدام نیاز به پوشش خبری، تعیین مسیر مخابره، تحلیل و همراهی با مخاطبان را داشت. نگاه به هرکدام از این تحولات، نشان از آن دارد که سازمان صداوسیما توانست از پیچ تحولات سال 1403 به درستی و سلامت گذر کند و کارنامه قابل قبولی را برای خود به ثبت رساند.
شاید بتوان گفت مهم ترین رخدادی که از این دست پیش پای رسانه ملی قرار گرفت، حمله موشکی اسرائیل به ساختمان کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق بود که طی آن 16 نفر به شهادت رسیدند و برخی افراد بلندپایه سپاه از جمله شهیدان زاهدی و حاجی رحیمی هم در میان آنها بودند. رسانه ملی از همان ابتدا تلاش کرد با پوشش دقیق و سریع این حادثه، روایت اول را در دست بگیرد. کمی بعد و در واکنش به این حملات، عملیات وعده صادق1 انجام شد که بازتاب گسترده ای در میان مردم جهان داشت. ایران 12 روز پس از حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق، عملیات وعده صادق 1 را اجرا کرد. در جریان این عملیات ترکیبی، نیرو های مسلح ایران از موشک های بالستیک و پهپاد استفاده کردند. این نخستین حمله مستقیم ایران به سرزمین های اشغالی در تمام سال های گذشته محسوب می شد. پوشش این حملات و آماده باش رسانه ملی در پرداختن به این اتفاق مهم، از دیگر مسائلی بود که آمادگی این رسانه را نشان می داد. در بازه اندکی بعد از وعده صادق 1، سقوط بالگرد رئیس جمهور اتفاق افتاد که باور آن سخت بود. اززمانی که بالگردرئیس جمهور در غبار اردیبهشت و کوه های مه گرفته سقوط کرد، رسانه ملی تلاش کرد با اطلاع رسانی دقیق از این بحران، مخاطبان را با خود همراه کند. درست در زمانی که برای همه سوال شده بود که چه آینده ای در انتظار رئیس جمهور ایران و سیاست خواهد بود، لحظه به لحظه گزارش های تازه ارائه می شد تا قدری از این تب و تابی که می رفت اداره امور کشور را با مشکل مواجه کند، کم کند. بعد از آن و تا زمان تشییع خادم ملت نیز، تلویزیون و رادیو همراه مردم بود تا از تب و تاب و تندی آن روزها کاسته شود.
اتفاق دیگر، تشییع رئیس جمهور و همراهان بودکه با پوشش خبری زنده رسانه ملی همراه بود.حضور 230خبرنگار خارجی برای پوشش مراسم تشییع پیکر رئیس جمهور وهیات همراه،اهمیت روایت درست از این تشییع را نشان می داد که رسانه ملی توانست این مقطع را هم به درستی پشت سر بگذارد. طبق گفته مدیرکل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 230 خبرنگار از 160 رسانه بین المللی کشورهای اتریش، اسپانیا، افغانستان، آلمان، آمریکا، ایتالیا، ترکیه، چین، دانمارک، روسیه، ژاپن، عراق،فرانسه، فلسطین،قطر، کویت، هند، سوریه، عمان، مصر، لبنان و امارات در آیین تشییع و گرامیداشت شهدای خدمت به صورت میدانی اقدام به تهیه خبر و گزارش کرده بودند.
نکته دیگر این که، به گفته مدیرکل رسانه های خارجی وزارت ارشاد، با همکاری سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، فرکانس ماهواره ای پخش زنده مراسم گرامیداشت و تشییع شهدا در شهرهای تبریز، قم، تهران و مشهد در اختیار شبکه های تلویزیونی خارجی قرار گرفته که به ویژه در پخش زنده مراسم مورد استفاده گسترده شبکه های مختلف بین المللی قرار گرفته است.
بعدتر و با برگزاری زودهنگام انتخابات ریاست جمهوری نیز آزمون دیگری برای رسانه ملی بود تا بتواند قدم به قدم با این انتخاب همراه مردم شود. ناگفته پیداست که برگزاری نابهنگام این انتخابات، فشار زیادی به رسانه ملی وارد می کرد تا تمام برنامه هایی که قرار بود طی یک سال به نتیجه برساند، در مدت کمتر از یک ماه، نهایی کند. با این حال، برگزاری مناظره های مربوط به انتخابات و ویژه برنامه هایی که به نامزدهای ریاست جمهوری در ارائه برنامه های خود کمک می کرد، باردیگر ثابت کرد که سازمان صداوسیما توانست همگام با تحولات و حتی بحران های کشور، خود را به روز کند. در این میان نکته مهم، کیفیت برنامه های مربوطه بود؛ چراکه آمارها نشان از افزایش مخاطبان برنامه های مرتبط با انتخابات دراین دوره می داد. بر این اساس، آن طور که نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما نشان داد، 56.5درصد از هموطنان بالای 18 سال، بیننده دومناظره مرحله دوم بودند. به این ترتیب مخاطبان مناظره های تلویزیونی چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نسبت به دوره سیزدهم درسال1400، 6درصدافزایش یافت.گزارش نظرسنجی های مرکز تحقیقات صداوسیما در دوره قبل نشان می دهد میزان مخاطب مناظره های تلویزیونی دوره سیزدهم انتخابات ریاست جمهوری در سال 1400- 50.5درصد بوده است. همچنین رسانه ملی علاوه بر اختصاص فضا های مختلف پخش تبلیغات نامزدها در قالب برنامه های گفت وگومحور، میزگرد، مستند تبلیغاتی و مناظره با تکیه بر توان زیرساخت های خود در فضای مجازی و به همت معاونت فضای مجازی، بستر درخور توجهی را در سکوی پخش «تلوبیون» فراهم کرد تا این اقدامات انتخاباتی تکمیل شود. کما این که با کشیده شدن انتخابات به مرحله دوم، این فعالیت ها باید باردیگر برنامه ریزی می شد تا مناظره و تبلیغات به صورت برابر، میان نامزدها اتفاق بیفتد.
همچنین در مرداد، نوبت به تنفیذ و تحلیف دکتر پزشکیان بود. مراسم تحلیف رئیس جمهور با حضور مهمانان داخلی و خارجی برگزار شد. این مراسم که با حضور 600 خبرنگار، عکاس و تصویربردار رسانه های داخلی و خارجی برگزار می شد، به صورت زنده از شبکه های تلویزیونی داخلی پخش شد اما در همان زمان که اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس برای شرکت در مراسم تحلیف دکتر مسعود پزشکیان به تهران آمده بود، توسط رژیم صهیونیستی ترور شد که باردیگر اخبار را به سمت یک حادثه متفاوت کشاند. این اتفاق، آزمون دیگری برای رسانه ملی بود تا با پوشش آخرین جزئیات این ترور، مخاطبان را با روایت درست همراه کند.تحولات1403با رسیدن به زمان رای اعتمادبه کابینه دکتر پزشکیان ادامه یافت تا تمام وزیران پیشنهادی به مجلس دوازدهم، موفق به کسب رای اعتماد از نمایندگان شوند. در این بخش هم صداوسیما توانست با پوشش خبری درست، در تشکیل کابینه جدید همراه باشد.
در ماه بعد، تب و تاب تحولات منطقه به سمت لبنان کشیده شد تا با عملیات انفجار پیجر و بی سیم ها، بار دیگر جنایات رژیم صهیونیستی، این منطقه را ملتهب کند. در دو روز متوالی، دستگاه های الکترونیکی مورد استفاده حزب الله لبنان در سراسر این کشور منفجر شد. ابتدا انفجار گسترده دستگاه های پیجر رخ داد و روز دوم نیز دستگاه های بیسیم منفجر شدند. در نهایت مشخص شد عوامل اطلاعاتی اسرائیل با جایگزین کردن پیجر های آلوده به مواد منفجره با پیجر های خریداری شده توسط حزب الله، پشت این عملیات بودند. بسیاری از مجروحان و شهدای این عملیات غیرنظامیان بودند. سفیر ایران در لبنان نیز در این عملیات مجروح شد. روایت و تحلیلی که رسانه ملی از این اتفاق ارائه کرد، خط خبررسانی اشتباه را کنار زد و حتی بعدها، با ارائه روایت دست اول از ماجرای رخ داده، واقعیت را به درستی انعکاس دهد.
انگار قرار نبود منطقه و به صورت خاص جبهه مقاومت، نفسی راحت و آسوده بکشد. مهرماه داغ سنگین شهادت سیدحسن نصرالله، دل بسیاری از هواداران جبهه مقاومت را لرزاند. بر این اساس، به دنبال کشیده شدن دامن جنگ غزه به سرزمین لبنان و درپی حمله سنگین رژیم اسرائیل به مقر فرماندهی حزب الله در منطقه ضاحیه بیروت، سیدحسن نصرالله، دبیرکل این جنبش و عباس نیلفروشان،معاون عملیات سپاه پاسداران به شهادت رسیدند. نکته مهم در مورد تحولات این چنینی، تغییر آنی و درست کنداکتور تلویزیون و رادیو بود که باعث می شد مخاطب پای تلویزیون بماند. البته ماه ها بعد و در زمانی که قدری منطقه آرام گرفت و قرار شد تشییع اصلی این رهبر مقاومت صورت گیرد،بازهم رسانه ملی توانست باپوشش لحظه ای و دقیق آن، با عزاداران همراه شود. کما این که تیم های مختلفی برای پوشش خبری این واقعه به لبنان اعزام شدند و بسیاری از برنامه های زنده،باارتباط های مستقیمی که بامحل تشییع سیدحسن نصرالله داشتند،توانستند خط درست روایی را دنبال کنند.
مهرماه تحولات دیگری روی داد و عملیات وعده صادق 2 اتفاق افتاد. بر این اساس، ایران برای دومین بار در سال 1403 و به دنبال ترور اسماعیل هنیه، سیدحسن نصرالله و عباس نیلفروشان سرزمین های اشغالی را هدف قرار داد. در این بازه زمانی نیز رسانه ملی با تغییر کنداکتور خود و پوشش لحظه ای تحولات، با مخاطبان همراه شد. در هفته های بعدتر، شهادت سیدهاشم صفی الدین، مرد شماره 2 حزب الله لبنان و یحیی السنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس از حوادث دیگری بود که خط اخبار مرتبط با منطقه را به سمت خود کشاند؛ حوادثی که پوشش رسانه ای وبرنامه های تلویزیون و رادیو را نیز با تغییراتی همراه کرد. بخش مهمی از این تحولات که بعدها با اخباری همچون حضور رئیس جمهور در اجلاس بریکس نیز همراه شد، آزمونی برای رسانه ملی بود تا پا به پای تحولات منطقه، با مخاطبان همراه شود.
اما این تحولات، همه فعالیت های رسانه ملی نبود. تنها نگاهی کوتاه به ژانر متنوع سریال هایی که در سال1403 از تلویزیون پخش شد، نشان از یک کنداکتور متنوع دارد که طیف گسترده ای از سلیقه ها را تامین کرده است. از مجموعه های تاریخی، تا ژانر کمدی و درام که هرکدام بخشی از سلیقه مخاطبان تلویزیون را به سمت خود می کشاند و در همین مدت رسانه ملی با تهیه و تولید سریال های بسیار پرطرفدار، رکورد قابل توجهی در این زمینه ثبت کرد. در این میان تولید برنامه های نوآورانه مثل برمودا و1001که سلیقه بسیاری ازمخاطبان را با این طیف برنامه سازی همراه کرد، نکته دیگری بود که کارنامه رسانه ملی در 1403 را پربارتر از همیشه می کرد. بخشی ازپیگیری های صورت گرفته برای حضور دوباره برخی چهره ها در همین سال روی داد که بخشی از خروجی آن را می توان حضور چهره هایی مثل محمدرضا گلزار در برنامه پانتولیگ دانست که دامنه آن به سریال پایتخت و تولید این مجموعه پرطرفدار در نوروز سال1404 هم کشیده شد. نکته مهمی که در بررسی فعالیت های رسانه ملی در1403 می توان مشاهده کرد، مدیریت آنتن و تولیدات آن است که با وجود حجم زیادی از وقایع سیاسی که هرکدام می توانست برای به هم ریختن آنتن کفایت کند، این نکته را ثابت کرد که سازمان صداوسیما در دوران تحولی خود، به بلوغ لازم برای تصمیم گیری در بحران های این چنینی دست یافته است.