جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « دیونیسیوس » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »

چگونگی معرفت به خداوند از مباحث و دغدغه‌های مهم همه مکاتب عرفانی است که با رهیافت سایر حوزه‌های فکری تفاوت معناداری دارد. این معرفت عرفانی درصدد دستیابی به معرفت بی‌واسطه است که از آن با عنوان معرفت شهودی یاد می‌کنند. از میان عارفان و حکمای دو سنت بزرگ مسیحیت و اسلام می‌توان دیونیسیوس و سهروردی را یاد کرد که در این موضوع نظرات مشترکی دارند. ایشان بر ذومراتب بودن شناخت خدا باور دارند و مراتب آن را با توجه به قرب و بعد انسان می‌سنجند. نخستین گام در معرفت خداوند، مرتبه ایجاب است که همان شناخت و راهیابی به خداوند از طریق معرفت عقلانی (الهیات ایجابی) است؛ و در مرتبه بعد، سلب هرگونه نقص از خداوند (الهیات سلبی) است. مراتب معرفت خدا در آثار سهروردی و دیونیسیوس به‌واسطه نور، با مراتب هستی، انسان و فرشتگان مرتبط می‌شود. سهروردی و دیونیسیوس معتقدند که میزان قرب و بعد اشیا و انسان‌ها نسبت‌به تابش انوار الهی، به قابلیت قابل بستگی دارد. دیونیسیوس مرتبه سلب سلب و رسیدن به مرتبه‌ای را که از آن با عنوان ظلمت الهی یاد می‌کند، بالاترین سطح معرفتی می‌داند. درواقع این ظلمت، حاصل روشنی و وفور نوری است که راه دیدن و ادراک را بر چشم و عقل انسان می‌بندد تا اینکه به تاریکی ورای عقل وارد شود؛ جایی که به‌قول سهروردی، معرفت در معروف گم شود.

مهمترین بعد اسماء و صفات الهی جنبه معناشناختی آن است. تفسیر انسان از این جنبه اسماء و صفات، بر نوع ارتباط انسان با خداوند تاثیر عمیقی خواهد داشت، زیرا شناخت خدا و سخن گفتن با او از طریق اسماء و صفات خداوند است. این جهت از اسماء و صفات به این پرسش پاسخ می دهد که چگونه می توان درباره صفات خداوند سخن گفت و این صفات چه نسبتی با صفات انسان دارند؟ نوشتار پیش رو، به روش تحلیل گزاره ای دیدگاه دیونیسیوس، برجسته ترین نماینده الهیات سلبی در مسیحیت را درباره معنا شناسی اسماء الهی با تکیه بر رهیافت قرآن و حدیث می کاود. حاصل این پژوهش، این که در جنبه اثبات در الگوی دیونیسیوس مولفه های شناخت فطری- قلبی و سیر انفسی که در رهیافت قرآن و حدیث از اهمیت شایانی برخوردار بود، مطرح نشده و از دو جنبه نفی الگوی قرآن و حدیث؛ یعنی تباین آفریدگار و آفریدگان و به تصور در نیامدن پروردگار نیز تنها به جنبه اخیر پرداخته است. هرچند با طرح آخرین روش؛ یعنی کلام عرفانی و نفی روش های ایجابی و سلبی توسط وی، این موارد وفاق را نیز نمی توان لحاظ کرد.