تهیه نقشه خطر بهمن در جاده نسا-گچسر با بهره گیری از اطلاعات ژئومرفولوژی و اقلیم

امروزه راهکارهای کاهش خطر بهمن، هم بر تجربه عملی استوارند، و هم بر روش های علمی که قادرند مسیر حرکت بهمن، فاصله آرامش و فشار موثر بهمن را پیش بینی کنند، تکیه می کنند. افزایش دقت و قابلیت اعتماد روش های پهنه بندی خطر بهمن از اهمیت ویژه ای در مناطق پر جمعیت کوهستانی برخوردار است. مناطق خطر بهمن (یا درجات مختلف خطر) با فراوانی وقوع و فشار موثر یک بهمن بالقوه تعریف می شوند. بهمن بالقوه بزرگترین بهمنی است که یک مسیر بهمن قادر به آزاد کردن آن باشد و بزرگی آن به حجم برف آزاد شده و هندسه مسیر حرکت بستگی دارد. حجم برف آزاد شده نیز به سطح شروع حرکت بهمن و ارتفاع برفی که در آنجا پایداری خود را از دست داده و آزاد می شود، بستگی دارد. بنابراین برآورد دقیق فراوانی وقوع بهمن و حدود منطقه شروع برای هر گذرگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. فراوانی وقوع بهمن را می توان از تجزیه و تحلیل بهمن هایی که در گذشته ثبت شده اند محاسبه کردد، اما برای منطقه ای که آمار ثبت شده از وقوع بهمن ها وجود نداشته باشد با تکیه بر داده های اقلیمی می توان آن را برآورد کرد. غیر از فراوانی وقوع، فشار موثر بهمن و حدود گسترش آن در توقفگاه برای رسم حدود منطقه در معرض خطر بهمن مورد نیاز است. این دو عامل نیز باید از خلال اطلاعات ثبت شده از بهمن های پیشین محاسبه شود و در صورت نبود اطلاعات از مدلهای آماری و دینامیکی برای برآورد آنها استفاده می شود. روشی که در این بررسی استفاده شده مدل دینامیک وولمی-سالم است که برای محاسبه فاصله آرامش و سرعت بهمن های حد به کار می رود. اطلاعات ژئومورفولوژی مثل ارتفاع، جهت، شیب و غیره را می توان از یک مدل رقومی ارتفاع و بررسی عکسهای هوایی و بازدید از منطقه، استخراج کرد. سپس سطوح مستعد شروع بهمن را تعیین و با برآورد حجم بهمنی که می تواند به عنوان بهمن بالقوه آزاد شود، سرعت و فشار موثر آن را از مدل دینامیک محاسبه کرد. حدود توقف بهمن نیز با تعیین نقاطی که سرعت بهمن به صفر خواهد رسید مشخص خواهد شد. نقشه خطر بهمن با فراوانی بهمن و فشار موثر ان تعیین می شود. در این بررسی بخشی از حوضه کرج (حد فاصل نسا تا گچسر) بررسی و نقشه خطر بهمن رسم شده است. بررسی عوامل توپوگرافی حاکی از این است که منطقه به شدت مستعد تشکیل و آزاد کردن بهمن است. شیب های تند بدون پوشش جنگلی مهم ترین عامل بهمن خیز بودن این دامنه هاست. اقلیم منطقه و ارتفاع زیاد کوهستان نیز با مهیا کردن پوشش برف ناپایدار به تشکیل بهمن کمک می کند. نتایج بررسی نشان می دهد که مسیر جاده از خلال مناطق قرمز و آبی (خطر زیاد و متوسط) می گذرد