شواهد ژئومورفولوژیک تغییرات سطح اساس دریای خزر طی کواترنری پسین در محدوده‎ی رودخانه‎ی گرگان‎رود

جنوب‎شرقی دریای خزر، یکی از مناسب‎ترین مکان‎ها برای مطالعه‎ی شواهد ژئومورفولوژیک ناشی از تغییرات سطح اساس دریای خزر است. نتایج حاصل از بررسی تصاویر ماهواره‎ای، وجود چهار تراس دریایی را نشان می‎دهد که در سطوح ارتفاعی 21-متر، 23- متر، 24- متر و 26- متر، به‎ترتیب با سن‎های 24 ± 653، 24 ± 940، 23 ± 478 و 32 سال پیش تشکیل شده‎اند. مطالعه‎ی داده های رسوب‎شناسی و فسیل‎شناسی در دو مقطع کوره‎سو و گمیش‎تپه، به‎ترتیب با تراز آب 23- متر و 24- متر نشان میدهد که پیش از 24 ±940 و 24 ± 653 سال پیش، افزایش تراز آب، سبب رشد سدهای ماسه‎ای در منطقه‎ی مورد مطالعه شده است و با توجه به شیب کم منطقه، در پشت آن لاگون بازی شکل گرفته است، اما در اثر پایین‎رفتن سطح آب دریا، لاگون موجود در پسکرانه‎ی سد ماسه‎ای خشک شده است. همچنین رودخانه‎ی گرگان‎رود در طول کواترنری پسین، تغییراتی مانند تغییر مکان مصب، تغییر رژیم رسوب‎گذاری و تغییر شکل دلتا داشته است. در سده های اخیر نیز، شواهد مختلفی از تغییر سطح اساس دریای خزر در منطقه برجای مانده است. از بررسی تصاویر ماهواره‎ای لندست مشخص شد که دلتای گرگان‎رود از سال 1975 تا سال 2005 نزدیک به یک کیلومتر به سمت دریا پیشروی داشته است. همچنین وسعت خلیج گرگان در سال 1975، حدود 330 کیلومترمربع و با بالاآمدن سطح آب دریا در سال 2006 به 458 کیلومتر مربع افزایش یافته است.