ارزیابی ویژگی های موثر خاک بر وضعیت غلظت کادمیم در خاک و بذر گندم در برخی خاک های آهکی خوزستان

ویژگی های خاک بر مقدار و زیست فراهمی عناصر سنگین موثر می باشند. بنابراین، بررسی ویژگی های موثر خاک بر حلالیت و جذب این عناصر به وسیله گیاه ضروری است. هدف از این پژوهش، تعیین مهم ترین ویژگی های موثر خاک بر غلظت کل و قابل جذب کادمیم و تجمع آن در بذر گندم در خاک های آهکی استان خوزستان می باشد. به این منظور، تعداد 255 نمونه خاک مرکب و بذر گندم به روش وزنی، در مزارع گندم (با مساحت 4000 کیلومترمربع) نمونه برداری شد. سپس، pH، شوری، درصد رس، مقدار آهک، ظرفیت تبادلی کاتیونی، درصد کربن آلی، فسفر قابل جذب، غلظت کادمیم خاک (کل و قابل عصاره گیری با DTPA) و کادمیم بذر اندازه گیری شد. میانگین آهک در نمونه ها بیش از 46 درصد و میانگین غلظت کادمیم کل و قابل جذب، به ترتیب 47/1 و 085/0 میلی گرم در کیلوگرم خاک بود. میانگین غلظت کادمیم بذر 7/0 میلی گرم در کیلوگرم بذر به دست آمد. نتایج نشان داد که کادمیم کل خاک همبستگی معنی داری با درصد آهک (01/0P≤)، ظرفیت تبادلی کاتیونی (05/0P≤)، فسفر قابل جذب (01/0P≤) و کربن آلی (05/0P≤) دارد. همچنین، همبستگی مقدار رس (05/0P≤)، درصد کربن آلی (01/0P≤) و pH خاک (05/0P≤) با غلظت کادمیم قابل جذب خاک معنی دار بود. غلظت کادمیم بذر با مقدار کربن آلی (01/0P≤)، ظرفیت تبادل کاتیونی (01/0P≤) و کادمیم قابل جذب خاک (05/0P≤) همبستگی معنی داری داشت. اما، همبستگی معنی داری بین کادمیم بذر با کادمیم کل، pH خاک و میزان آهک در خاک های مورد مطالعه (05/0P≤) مشاهده نشد. تاثیر ویژگی های خاک بر غلظت کادمیم بذر ارقام گندم (دوروم و نان) متفاوت بود. به طوری که، کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و غلظت کادمیم قابل جذب بر کادمیم بذر گندم دوروم تاثیری معنی دار (01/0P≤) داشتند. برای گندم نان، افزون بر ویژگی های موثر بر گندم دوروم، مقدار آهک و رس نیز بر غلظت کادمیم بذر تاثیر معنی داری (05/0P≤) داشتند. می توان نتیجه گیری کرد که فراهمی کادمیم قابل جذب خاک برای گیاه تحت تاثیر وی‍ژگی های خاک و گونه گندم می باشد.