بررسی و توسعه مدل های برآورد تلفات انتقال در رودخانه های منتخب استان خراسان رضوی

بخشی از آب رودخانه ها در حین حرکت به بستر رودخانه نفوذ می نماید. میزان آب نفوذ یافته به بستر، به ویژگی های مختلف رودخانه بستگی دارد. همواره این سوال مطرح بوده که از میزان آب در حال جریان در یک رودخانه، چه مقدار آن به بستر رودخانه نفوذ کرده و در صورت فراهم بودن سایر شرایط، آبهای زیرزمینی را تغذیه می کند؟ در این ارتباط تعدادی از رودخانه های بخش جنوبی حوضه آبریز کشف رود شامل فریزی، زشک (شاندیز) و گلستان، واقع در شمال ارتفاعات بینالود، انتخاب شده و با اندازه گیری مستقیم جریان در دبی های مختلف با دستگاه سرعت سنج (مولینه) در طول بهار سالهای 88، 89 و 90، در ابتدا و انتهای بازه ای از رودخانه، واقع در ابتدای مخروط افکنه پایین دست حوضه آبریز هر رودخانه، میزان نفوذ آب به بستر رودخانه ها با استفاده از تفاضل مقادیر دبی در ابتدا و انتهای بازه، محاسبه گردید. با برداشت پروفیل طولی و مقاطع عرضی و اجرای مدل Hec-Ras، مقادیر سطح نشت و محیط خیس شده در هر یک از بازه ها تعیین گردید. رابطه نمایی معنی داری بین مقادیر درصد نفوذ و متغیرهای دبی در ابتدای بازه و متوسط محیط خیس شده بازه در هر کیلومتر طول بستر برای رودخانه های تحت بررسی بدست آمد. نتایج نشان داد با افزایش دبی، میزان درصد نفوذ در هر کیلومتر طول بستر کاهش می یابد. هم چنین میزان شدت نفوذپذیری از غرب به شرق به ترتیب در رودخانه فریزی بیشترین و در رودخانه گلستان، کمترین مقدار است. با توجه به مقادیر نفوذ بدست آمده برای هر کیلومتر بستر، توسعه مدلی نمایی و مستقل از محیط خیس شده بستر، به فرم برای برآورد میزان دبی کاهش یافته در هر نقطه از مسیر هریک از رودخانه های یادشده، از نتایج دیگر این تحقیق است.