تعیین تیپ رشد پاییزی ارقام و اکوتیپ های ایرانی یونجه در شرایط اقلیمی آذربایجان

تیپ رشد پاییزی یا زمستانی یونجه یکی از خصوصیات مهم در اصلاح و سازگاری این گیاه به مناطق مختلف می باشد. این آزمایش به منظور بررسی الگوی رشد 140 اکوتیپ و رقم یونجه و گروه بندی آنها برای استفاده در برنامه های اصلاحی مختلف صورت پذیرفت. آزمایش طی سالهای 1381 لغایت 1384 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی انجام یافت. در بین ارقام مورد کشت، ارقام شاهد بین المللی و ارقام خارجی موجود در کشور شامل سی ریور، سکوئل و دیابلورده نیز منظور شد. جهت ثبت صفت خواب پاییزی کلیه ارقام در دهم لغایت پانزدهم مهرماه از ارتفاع 5 سانتیمتری برداشت شد. و بعد از 20، 25 و 30 روز پس از برداشت، ارتفاع بوته ها اندازه گیری گردید. یاداشت برداری ها از سال دوم و به مدت سه سال انجام یافت. انجام تجزیه خوشه ایبرای میزان باز رشد در اوائل پاییز، ارقام و اکوتیپهای آزمایش را در 5 گروه جای داد. یونجه یزدی، بغدادی، نیک شهری و کمانرو دارای بیشترین میزان باز رشد و یا به عبارت دیگر کمترین خواب پاییزی و زمستانی بوده اند. میانگین باز رشد در این گروه 24/15 سانتیمتر بود و چهار عضو این گروه به دلیل تفاوت بسیار زیاد در میزان بازرشد، خود را از 136 ژنوتیپ دیگر جدا نمودند و آنها را تقریبا می توان یونجه های بدون خواب پاییزی یا زمستانی در این آزمایش معرفی کرد. گروه سوم با 18 عضو دارای کمترین میانگین بازرشد در آزمایش بود. میانگین بازرشد در این گروه 75/7 سانتیمتر بود. رقم قارقالوق از منطقه ماکو و تازه کند میاندوآب اعضای شاخص این گروه بودند. ارقام خارجی MED- HARDY، EVVER از ایتالیا، JEWEL، نواسارایانکا از یوگسلاوی،HARDE و DIANE از فرانسه در این گروه قرار گرفتند. اعضای این گروه را می توان با بیشترین خواب پاییزی یا زمستانی در آزمایش معرفی کرد. نتایج حاصل از این آزمایش در برنامه های اصلاحی آتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.