برآورد پارامترهای ژنتیکی برخی از صفات مهم زراعی گندم دوروم

به منظور برآورد هتروزیس، قابلیت های ترکیب پذیری، اثرات پایه مادری، وراثت پذیری و اثرات ژن مربوط به عملکرد و اجزاء عملکرد در شرایط مزرعه، تلاقی های حاصل از دای آلل کامل 7 ژنوتیپ گندم دوروم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 2 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش در شرایط کشت معمول گندم انجام گرفت. فاصله بین ردیف ها و بوته ها در هر ردیف به ترتیب برابر 25 و 4 سانتیمتر و طول هر ردیف دو متر بود که پس از حذف اثر حاشیه ای از یک و نیم متر آن یاداشت برداری گردید. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت های معنی دار بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد بررسی بود. میانگین مربعات والدها در برابر تلاقی ها در همه صفات به جز طول سنبله و عملکرد دانه در بوته معنی دار شد، که این مبین وجود هتروزیس در این صفات است. نتایج تجزیه دای آلل مبین وجود اختلاف معنی دار بین ژنوتیپ ها از نظر قابلیت ترکیب پذیری عمومی برای تمام صفات و بین تلاقی ها از نظر قابلیت ترکیب پذیری خصوصی برای تمام صفات به جز طول سنبله بود. معنی دار بودن نسبت GCA به SCA در صفات وزن دانه در سنبله و طول سنبله نشان دهنده سهم بیشتر اثرات افزایشی ژن ها دربروز آن صفات است. میانگین مربعات تلاقی های معکوس نیز برای تمام صفات به جز طول سنبله معنی دار بود. برآورد اثر GCA والد ها نشان داد که رقم دیپر-6 دارای بیشترین اثرات GCA مثبت و معنی دار در عملکرد دانه در بوته، وزن دانه در سنبله، سطح برگ پرچم و تعداد دانه در سنبله بود. میزان وراثت پذیری عمومی از 29/0 (سطح برگ پرچم) تا 93/0 (تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله) و قابلیت توارث خصوصی از 10/0 (سطح برگ پرچم) تا 53/0 (تعداد دانه در سنبله) برآورد گردید.