وراثت پذیری و پیشرفت ژنتیکی صفات کمی در گیاه نخود (Cicer arietinum L.)

عملکرد محصول نخود در واحد سطح در کشور، کمتر از نصف میانگین عملکرد جهانی آن است. با مطالعه ژنتیکی روی عملکرد و اجزای عملکرد و انتخاب روش اصلاحی مناسب می توان توان ژنتیکی در گیاه نخود از نسل های BC1P2، BC1P1، F2،F1، P2،P1 حاصل از تلاقی دو کولتیوار نخود از جمله ICCV2 (تیپ کابلی) و JG62 (تیپ دسی) و همچنین از نسل های F2، F1،P1، P2 حاصل از تلاقی رقم بیونیج (تیپ کابلی) و لاین ICCV296029 (تیپ دسی) استفاده گردید. این آزمایش ها در سال های زراعی 78-1377، 79-1378، 83-1382 در مرکز بین المللی ایکریسات درهندوستان و در ایستگاه تحقیقات سرارود در کرمانشاه اجرا گردید. توارث پذیری خصوصی زیاد به همراه پیشرفت ژنتیکی زیاد برای وزن صد دانه، وزن برگ و وزن مخصوص برگ در این تحقیق نشان داد که اثر افرایشی ژن ها در کنترل این صفات ایفای نقش می نمایند که کاربرد روش های اصلاحی که گزینش آن در نسل های اولیه صورت می گیرد، می تواند موجب اصلاح این صفات گردد. پیشرفت ژنتیکی کم برای صفات تعداد روز تا ظهور اولین گل، تعداد روز تا ظهور اولین غلاف، ارتفاع بوته، عرض بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه های اولیه، تعداد شاخه های ثانوی و تعداد روز تا رسیدن حاکی از این است که احتمالا تنوع ژنوتیپی این صفات بر اساس اثر غیر افزایشی ژن ها می باشد. لذا برای اصلاح این صفات نیاز است تا حصول هموزیگوسیتی بالا، گزینش ژنوتیپ ها به تاخیر افتد. نتایج این تحقیق نشان داد که صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه دارای پیشرفت ژنتیکی متوسط بودند که اهمیت هر دو اثرهای افزایشی و غیر افزایشی ژن در کنترل در بوته حکایت دارد.