گزینش برای تحمل به شوری در ژنوتیپ های بومی و خارجی گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران

ذخایر ژنتیکی بومی گندم، منابع تحمل با ارزشی خصوصا برای تنش های سخت محیطی محسوب می شوند. همچنین استفاده از ژرم پلاسم بومی با توجه به محدود شدن پایه ژنتیکی ناشی از اصلاح نباتات اهمیت مضاعفی یافته است. 27 ژنوتیپ بومی و خارجی انتخاب شده از بین 4096 توده از کلکسیون گندم بانک ژن گیاهی ملی ایران به همراه سه رقم ماهوتی، کویر و روشن، به عنوان شاهد، در قالب سه آزمایش جداگانه در دو محیط شور (اردکان و میبد) و یک محیط غیرشور (کرج) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه همبستگی بین عملکرد در دو شرایط تنش و بدون تنش با شاخص های تحمل به تنش نشان داد STI و GMP برای گزینش ارقام متحمل به تنش شوری مناسب تر می باشند. دو ژنوتیپ 4383 از اصفهان و 7122 از آرژانتین از نظر شاخص های تحمل به تنش و عملکرد بالقوه و عملکرد در هر دو محیط تنش شوری برتر از سایر نمونه های مورد بررسی بودند. ژنوتیپ 4419 علیرغم دارا بودن کمترین مقدار عملکرد در شرایط بدون تنش، واجد کمترین میزان افت عملکرد در اثر تنش شوری و پائین ترین مقدار TOL و SSI بود که می تواند بیانگر مکانیسم اختصاصی تحمل به شوری در این نمونه ژنتیکی باشد. همچنین براساس تقسیم بندی فرناندز، ژنوتیپ های 3888، 4383، 7097، 7122، 7258 و رقم ماهوتی بطور مشترک در هر دو آزمایش اردکان و میبد در گروه A، ژنوتیپ های 142 و 4407 در گروه B، رقم کویر در گروه C و ژنوتیپ های 1143، 3700 و 4355 در گروه D قرار گرفتند. تجزیه خوشه ایبرمبنای شاخص های تحمل به تنش توانست ژنوتیپ ها را مطابق با تقسیم بندی فرناندز متمایز نماید.