اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزاء عملکرد ماش در مراحل مختلف رشد (Vigna radiate L.)

به منظور بررسی و تعیین مناسب ترین رقم و مرحله اعمال تنش خشکی در گیاه ماش، در سال 89-1388 آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی ورامین به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل سه مرحله تنش (مرحله گل دهی، غلاف دهی، مرحله رشد دانه و شاهد بدون اعمال تنش) و کرت های فرعی شامل پنج رقم (پرتو، گوهر، NM-94، C-1-6-16 و VC1973A) بود. در این آزمایش برای صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن غلاف همراه با دانه، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع بوته، روز تا گل دهی و رسیدگی، میزان پرولین و RWC اختلاف معنی داری بین اعمال تنش در مراحل مختلف رشد وجود داشت. از سوی دیگر بین ارقام مورد بررسی از نظر عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف اختلاف معنی داری مشاهده گردید. بیشترین همبستگی عملکرد دانه با وزن صد دانه (**936/0 =r) بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که در بین مراحل مختلف رشد، بیشترین میزان صفات مورد نظر از اعمال تنش در مرحله رشد دانه به دست آمد. همچنین بیشترین میزان عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف، در بین ارقام مورد بررسی متعلق به رقم پرتو بود. در تجزیه رگرسیون گام به گام نیز دو صفت وزن صد دانه و وزن غلاف همراه با دانه 2/59 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. به طورکلی می توان اظهار داشت که بیشترین تاثیر تنش خشکی در مرحله گل دهی است که بیشترین کاهش عملکرد در این مرحله خواهد بود. البته رقم پرتو و NM-94 مقاومت بیشتری را نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه نشان دادند.