بررسی تحمل به یخ زدگی یولاف وحشی (Avena ludoviciana L.) با استفاده از آزمون نشت الکترولیت ها

به منظور بررسی تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های DR4، NR11، SOR1، STR1، ZR5،SM و Skh یولاف وحشی به تنش یخ زدگی آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. از بین ژنوتیپ های مذکور، دو ژنوتیپSkh (خوزستان) و SM (مشهد)، ژنوتیپ های حساس به علف کش و در سایر ژنوتیپ ها مقاومت به علف کش در آن ها گزارش شده است. در این آزمایش ژنوتیپ های یولاف وحشی در معرض هفت دمای یخ زدگی 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتی گراد قرار گرفتند. گیاهان تا مرحله 3 تا 4 برگی در محیط طبیعی نگهداری شده و پس از گذراندن دوره خوسرمایی، با استفاده از فریز ترموگرادیان، تحت تیمارهای یخ زدگی قرار گرفتند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپ های یولاف وحشی مورد مطالعه، با استفاده از آزمون نشت الکترولیت ها مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس دمای کشنده 50 درصد نمونه ها (LT50el) بر اساس درصد نشت الکترولیت ها و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاهان (RDMT50) در پایان دوره بازیافت (سه هفته بعد از اعمال تیمار یخ زدگی) تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثرات دماهای یخ زدگی تاثیر معنی داری (P≤0.01) بر درصد نشت الکترولیت و دمای لازم برای 50 درصد نشت الکترولیت (LT50el) ژنوتیپ های یولاف وحشی داشت. ژنوتیپ های یولاف وحشی از نظر نشت الکترولیت ها اختلاف معنی داری (P≤0.01) با هم داشتند. بر اساس نتایج آزمایش، کاهش دما به کمتر از 9- درجه سانتی گراد سبب افزایش معنی دار میزان نشت الکترولیت ها در کلیه ژنوتیپ های مورد بررسی شد. در بین ژنوتیپ های یولاف وحشی، ژنوتیپ SM بیشترین و ژنوتیپ Skh، کمترین تحمل به سرما را از نظر میزان LT50el و RDMT50 نشان دادند. نتایج این آزمایش ضمن اینکه نشان از اختلاف در تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های یولاف وحشی با منشا جغرافیایی مختلف دارند، نشان داد که مقاومت به علف کش در علف های هرز می تواند منجر به تغییر بعضی دیگر از خصوصیات آن ها از جمله تحمل به سرما شود، به طوری که بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپ های مقاوم به علف کش یولاف وحشی (DR4،NR11،SOR1، STR1، ZR5) در مقایسه با ژنوتیپ حساس به علف کش خوزستان (Skh) از LT50el بیشتری برخوردار بودند.