اثر عملیات تراس بندی بر شاخص های کیفیت خاک در حوضه آبخیز چهل چای، استان گلستان

دست خوردگی و به هم ریختگی خاک در عملیات مهندسی حفاظت همواره مورد بررسی و مطالعه بوده و یکی از معایب این روش به شمار می رود. جهت بررسی این موضوع، تراس بندی به عنوان یک عملیات مهندسی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور چهار تراس مجزا در چهار موقعیت مختلف، با درجه و جهت شیب، ارتفاع و زمان تاسیس متفاوت انتخاب شده و شاخص-های کیفیت خاک در آن ها مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس بررسی میانگین شاخص های کیفیت خاک در چهار موقعیت تراس بندی مشاهده شد که عملیات تراس بندی موجب کاهش میانگین وزنی قطر خاکدانه ها به عنوان شاخص پایداری خاکدانه از 61/0 به 24/0 میلی متر گردید. هم چنین این عملیات موجب افزایش واکنش خاک از 32/7 به 64/7، هدایت الکتریکی از 347/0 به 808/0 دسی زیمنس بر متر، میزان آهک از 96/8 درصد به 69/38 درصد، میزان رطوبت اشباع از 45 به 49 درصد، میزان ازت کل از 124/0 به 176/0 درصد، فسفر قابل جذب از 64/1 به 38/5 و پتاسیم قابل جذب از 45/71 به 29/159 میلی گرم بر کیلوگرم و هم چنین موجب کاهش میزان ماده-آلی از 73/2 به 27/1 درصد و ظرفیت تبادل کاتیونی از 6/85 به 7/66 سانتی مول مثبت بر کیلوگرم گردید. تنفس میکروبی به عنوان شاخص بیولوژیکی کیفیت خاک مورد سنجش قرار گرفت. تراس بندی تنفس میکروبی را کاهش داد. در کل، تفاوت آماری بین شاخص های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در بین چهار تراس در چهار منطقه مورد مطالعه به دست آمد. نتایج نشان داد که شاخص های مختلف کیفیت خاک تفاوت و روند مشخصی در تمام چهار موقعیت ندارد. نتایج این پژوهش نشان داد عملیات تراس بندی بر کیفیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک موثر است و بنابراین باید به عنوان یک عملیات و مدیریت کاربری با شرایط خاص مورد توجه بوده و اثر آن بر سلامت فیزیکی اجزاء اکوسیستم و روابط اقتصادی اجتماعی افراد مرتبط با این مدیریت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.