رابطه بین شکل های شیمیایی کادمیوم خاک و غلظت آن در دانه گندم در برخی از خاک های استان خوزستان

در این مطالعه 32 نمونه خاک سطحی (صفر تا 30 سانتیمتر) با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متنوع از نقاط مختلف استان خوزستان برداشته و شکل های شیمیایی کادمیوم (Cd) به روش عصاره گیری دنباله ای در این خاک ها استخراج گردید. پس از انجام مطالعات شکل های شیمیایی، به منظور بررسی ارتباط بین این شکل ها و جذب گیاهی اقدام به کشت گیاه گندم در شرایط گلخانه در خاک های مورد مطالعه گردید. نتایج نشان داد که بین کادمیوم قابل استخراج با DTPA و قابلیت هدایت الکتریکی (EC) ارتباط معنی داری(r = 0.65، p < 0.01) وجود دارد. از بین شکل های شیمیائی کادمیوم در خاک شکل محلول+تبادلی کمترین (1/5 درصد) و شکل کربناتی بیشترین (40 درصد) مقدار کادمیوم را به خود اختصاص دادند. شکل کادمیوم محلول+تبادلی همبستگی مثبت و معنی داری با میزان کادمیوم قابل استخراج با DTPA و قابلیت هدایت الکتریکی خاک ها نشان داد. شکل کربناتی کادمیوم نیز همبستگی مثبت و معنی داری با درصد رس و میزان کربنات کلسیم فعال خاک نشان داد. بین میزان کادمیوم جذب شده در دانه گندم کشت شده بروی خاک های مورد مطالعه و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ها و نیز شکل های شیمیایی کادمیوم ارتباط معنی داری مشاهده نگردید. در حالیکه ارزیابی توزیع وضعیت مقدار کادمیوم کل در این خاک ها و مقایسه آن با حدود ذکر شده در منابع علمی حاکی از آلودگی بیش از نیمی از خاک ها (1/53%) به کادمیوم بود، مقایسه این مقادیر با اطلاعات جذب کادمیوم در دانه نسبت به حد مجاز آلودگی (1/3% بالاتر از حد مجاز)، نشان داد که مقادیر کادمیوم کل خاک، حداقل برای پیش بینی جذب کادمیوم در دانه گندم شاخص مناسبی نیست.