بررسی پراکنش سرخشکیدگی درختان جنگلی و ارتباط آن با برخی عوامل محیطی و جاده ها (مطالعه موردی: سری یک طرح جنگلداری دکتر بهرام نیا)

اخیرا پدیده سرخشکیدگی به عنوان یک مساله مهم در جنگل های شمال ایران مطرح شده است. مدیران جنگل درصدد شناسایی عوامل سرخشکیدگی تاج پوشش و تعیین پراکنش مکانی آن می باشند. هدف از این پژوهش بررسی پراکنش مکانی سرخشکیدگی تاج پوشش درختان و ارتباط آن ها با صفات اولیه و ثانویه توپوگرافی و نیز فاصله از رودخانه ها و جاده ها با استفاده از آنالیز زمین و GIS است. در این پژوهش شبکه قطعات نمونه 10 آری با استفاده از شبکه آماربرداری به ابعاد 500×100 متر در محیط ArcGIS طراحی و در سری یک جنگل آموزشی و پژوهشی طرح دکتر بهرام نیا در گرگان پیاده شد. مختصات جغرافیایی درختان سرخشکیده توسط دستگاهGPS ثبت و در محیط GIS وارد شدند. مدل رقومی زمین منطقه از نقشه های رقومی 1:25000 تهیه و عوامل اولیه و ثانویه توپوگرافی با استفاده از آنالیز زمین تولید گردیدند. نقشه جاده ها و آبراهه ها از پایگاه رقومی طرح مزبور تهیه و نقشه فواصل در محیط GIS در طبقات 100 متری ایجاد گردیدند. به منظور بررسی ارتباط بین سرخشیدگی و عوامل موردنظر و با استفاده از نقشه موقعیت درختان سرخشکیده، اطلاعات مربوط به عوامل اولیه و ثانویه و فواصل از جاده و آبراهه استخراج گردیدند. عوامل موثر بر سرخشکیدگی با استفاده از دو روش اثر نسبی و آنالیز مولفه های اصلی (PCA) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که جهت جنوب و جنوب شرقی، ارتفاع 400-300 متر، شیب 40-30 و 70-60 درصد، فاصله از رودخانه 200-150 متری، فاصله از جاده 100-1 متری، سایه ناشی از پستی و بلندی 5/0-4/0، میزان تابش 1750-1500، میزان نمناکی 5/17-15، انحنای عمودی 25/0-1/0 و انحنای مسطحاتی 6/0-3/0 بیش ترین رابطه را با وقوع سرخشکیدگی درختان در منطقه مورد مطالعه داشته است. نتایج آنالیز مولفه های اصلی (PCA) نشان داد که چهار متغیر میزان تابش، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه و شیب با حضور در چهار محور و 75 درصد واریانس، بیش ترین سهم را در وقوع سرخشکیدگی داشته اند.