ارزیابی تحمل ژنوتیپ های عدس (Lens culinaris Medik.) به دماهای یخ زدگی با استفاده از عوامل فلورسانس کلروفیل

اندازه گیری فلورسانس کلروفیل روشی سریع و غیر تخریبی را برای ارزیابی نحوه عملکرد سیستم فتوسنتزی در طول و بعد از شرایط تنش های محیطی فراهم کرده و اطلاعات حاصل از آن برای مشخص کردن سرعت انتقال الکترون و چگونگی فرود انرژی الکترون برانگیخته بکار می رود. به همین منظور جهت ارزیابی تحمل ژنوتیپ های عدس شامل 7MLC، 60MLC، 185MLC، 225MLC، 357MLC، توده قزوین و توده محلی رباط به یخ زدگی 0، 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18-، 21- و 24- درجه سانتیگراد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در فریزر ترموگرادیان اجرا شد. بازتاب فلورسانسی از برگ سازگار شده به نور بسیار کم (o''F)، بیشینه فلورسانس برگ سازگار شده به نور (m'' F)، فلورسانس متغیر (v''F) و بیشینه ی کارایی پتانسیل فتوشیمیایی فتوسیستمmII ''F v/''F قبل، پنج و ده روز پس از اعمال تیمار یخ زدگی اندازه گیری و ثبت شد. درصد بقای ژنوتیپ های مختلف نیز سه هفته پس از اعمال تیمارهای دمایی تعیین شد. نتایج تجزیه واریانس مربوط به عوامل فلورسانس کلروفیل در پنج روز پس از اعمال تیمار نشان داد که ژنوتیپ های مختلف تفاوت معنی داری با یکدیگر دارند. ژنوتیپ 225 MLC بیشترین و ژنوتیپ 7MLC کمترین مقدار o''F را به خود اختصاص دادند. از نظر عامل m''Fژنوتیپ های225MLC، 357 MLC و قزوین بالاترین و ژنوتیپ های رباط و185 MLC پایین ترین مقادیر را داشتند. همچنین در بین ژنوتیپ های مختلف، ژنوتیپ رباط کمترین مقدارv''F را داشت. تفاوت بالاترین نسبت m ''F v/''F در ژنوتیپ 7MLC با پایین ترین آن در ژنوتیپ رباط حدود 16 درصد بود. همچنین در این مرحله سطوح مختلف دمایی با وجود مشابه بودن مقادیر o''F به علت تفاوت در m'' F از نظر v''F و m ''F v/''F با یکدیگر متفاوت بودند و به طور نسبی هم روند با کاهش دما، مقادیر این عوامل کاهش یافت. سه هفته بعد از اعمال تیمار یخ زدگی ژنوتیپ60 MLC بیشترین (9/49 درصد) و ژنوتیپ قزوین کمترین (3/38 درصد) درصد بقا را داشت. اثر دمای یخ زدگی بر درصد بقا معنی دار بود. با افزایش شدت یخ زدگی، درصد بقای نمونه ها کاهش یافت، به صورتیکه در دمای 12- درجه سانتی راد درصد بقا گیاهان حدود 56 درصد بود ولی در دماهای پایین تر هیچ یک از گیاهان در ژنوتیپ های مختلف قادر به زنده ماندن نبودند. بین درصد بقای ژنوتیپ های مختلف عدس و نسبت m ''F v/''F پیش از تیمار یخ زدگی رابطه قوی (**93/0=2R) وجود داشت. ولی این رابطه در اندازه گیری های پس از اعمال تیمارهای یخ زدگی بسیار ضعیف بود. به نظر می رسد بتوان از طریق اندازه گیری نسبت m ''F v/''F پیش از اعمال یخ زدگی تا حدودی به میزان تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های عدس پی برد.